پديد آورندگان :
شاكري رستمي، حسين دانشگاه تربيت مدرس - گروه مهندسي و مديريت آب، تهران، ايران , باقري، علي دانشگاه تربيت مدرس - گروه مهندسي و مديريت آب، تهران، ايران , سعدالدين، امير دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - گروه آبخيزداري
كليدواژه :
مديريت ريسك سيل , راهبردها , گفتمان , كنشگران , قواعد
چكيده فارسي :
در چند دهه اخير، به دليل افزايش تلفات جاني و مالي در دنيا نگراني‌هاي زيادي در مورد عملكرد برنامه‌هاي مواجهه با سيل به وجود آمده است. لذا هدف اين مقاله توجه به مسأله سيل از نگاه حكمراني و بررسي و تحليل چالش‌هاي سيستم حكمراني سيل كشور و ارائه راهبردها و راهكارهاي اجرايي براي تقويت حكمراني ريسك سيل در ايران است. كاهش خسارات ناشي از سيل لزوماً فقط در گرو اقدامات سازه‌اي نيست. مقاله حاضر درصدد پاسخگويي به اين سؤال است كه با انجام چه اقدامات و برنامه‌هايي مي‌توان تلفات جاني و خسارات مالي ناشي از سيل را در ايران كاهش داد. ازاين‌رو، در پژوهش حاضر با رويكرد تحليل كيفي قواعد و گزارش‌ها و اطلاعات دريافتي بر مبناي گزارش‌هاي هيأت ويژه سيلاب رياست جمهوري براي سيل‌هاي 1397 و 1398، ابعاد قواعد، كنشگران و منابع آن‌ها، و گفتمان متناظر با رويكرد تدابير سياستي در پنج راهبرد پيشگيري، دفاعي، كاهشي، آمادگي و بازيابي، مديريت ريسك سيل براي تحليل سيستم حكمراني ريسك سيل در ايران به كار گرفته شد و در آخر راهكارهاي اولويت‌دار براي اصلاح آن ارائه گرديد. نتايج حاصل نشان‌دهنده اين است كه حكمراني ريسك سيل ايران داراي چالش‌هاي فراواني از جمله عدم توجه و اهميت به رودخانه در شهرسازي و طراحي زيرساخت‌ها، عدم انجام صحيح و به‌موقع مسئوليت‌هاي نهادي، تداخل ساختارهاي مديريتي در شرايط بحران، عدم استفاده كارآمد از منابع موجود و تأكيد بر مديريت دولت‌محور سيل مي‌باشد. به علاوه، در برنامه‌ها و اقدامات راهبردهاي مديريت سيل تنوع، همبستگي و همسويي كمرنگ است. همچنين، دو راهبرد دفاعي و آمادگي نسبت به ديگر راهبردهاي پنجگانه طرح‌هاي مديريت سيل نهادينه‌تر هستند.
چكيده لاتين :
In recent decades, a growing concern has emerged about the effectiveness of flood control programs due to accelerated rate of damages and casualties worldwide. The present paper aimed to investigate the issue of floods from the perspective of governance and its associated challenges and to come up with insights to enhance the flood risk governance in Iran. It is evident that the flood damages will not be reduced merely by structural practices. Thus, the paper seeked to answer the question that how the flood damages and casualties can be reduced in the country. Adopting a qualitative content analysis of the institutional documents and the reports and information associated to the national inquiry committee of 2019 Floods in Iran, this paper assessed the flood risk governance in Iran by analyzing the three dimensions of policy arrangement, including rules, actors and their associated resources, and discourses through five flood risk strategies including prevention, defense, mitigation, preparation, and recovery. The results showed that the flood risk governance in Iran suffers from critical challenges such as ignoring the river bodies in urban planning and designing infrastructures, lack of appropriate institutional responses, interference of different management approaches during the crisis situation, low efficiency in utilizing the available resources, and insisting in managing governmentally to control the flood, It was shown that diversity, unity and integrity are limited in the programs and actions associated with the flood risk management strategies. Furthermore, it was observed that among the five strategies of flood risk management, the defense and preparation strategies are more embodied in the national flood management plans.
