نقد و بررسي وزن سروده‌هاي فارسي تاريخ بيهقي‌ در تصحيح ياحقّي – سيّدي

A Critique of the Meter of Persian Poems in the “Tarikh –e- Baihaqi” in Version of Yahaghi-sayyedi

تاريخ بيهقي يكي از متون منثور فارسي است كه در دو مقطع كارشناسي و كارشناسي‌ارشد رشتۀ زبان و ادبيّات فارسي تدريس مي‌شود. تاكنون شش تصحيح از تاريخ بيهقي انجام شده كه تصحيح فيّاض و تصحيح ياحقّي–سيّدي بيشتر مورد اقبال پژوهشگران قرارگرفته‌است. از آنجاكه وجود يك تصحيح منقّح، كار تعليم و تعلّم اين اثر را آسان‌تر مي‌سازد، پژوهش حاضر به نقد و بررسي وزن سروده‌هاي فارسي تاريخ بيهقي در تصحيح ياحقّي–سيّدي و مقايسۀ آن با تصحيح فيّاض مي‌پردازد و مي‌كوشد با بررسي اوزان اين سروده‌ها، ميزان صحّت ضبط و دقّت مصحّحان را بسنجد. براي اين كار، كوشش شده علاوه بر بهره‌گيري از قواعد عروضي زبان فارسي، از نسخه‌بدل‌ها، توجّه به صورخيال، انسجام بافت متن، تصحيح‌هاي معتبر ديوان‌هاي شاعران مورد استفاده و موارد ديگر اين‌چنيني استفاده‌شود. روش پژوهش، توصيفي - تحليلي است و داده‌ها به شيوۀ كتاب‌خانه‌اي و سندكاوي با استفاده از روش تحليل محتوا بررسي شده‌اند. نتيجه نشان مي‌دهد دريافت درست معني ابيات، پيوند آن‌ها با گزاره‌هاي تاريخي متن و فهم درست اين گزاره‌ها در گرو وزن صحيح ابيات است كه متأسّفانه در تصحيح ياحقّي–سيّدي به وزن برخي از ابيات، توجّه كافي نشده‌است و اين تصحيح به رغم در اختيار داشتن نسخ خطّي بيشتر، در اين زمينه دقّت نظر كمتري دارد

“Tarikh –e- Baihaqi” is one of the Persian proses taught in two undergraduate and postgraduate courses in Persian language and literature. Having a good correction makes it easier to teach. So far, six corrections have been made in “Tarikh –e- Baihaqi”. Two recent corrections have been favored by researchers. The present study compares the recording of the Persian poems of “Tarikh –e- Baihaqi” in two versions of the Tarikh –e- Baihaqi of Yahaghi-Sayyedi and Fayyaz and tries to assess the accuracy of the recordings and the accuracy of the copy editors by examining the harmony of these poems with the content. For this purpose, in addition to using the prosodic rules of the Persian language, attempted have been made to use transcripts, attention to the imagination, textual consistency, authentic corrections of the poets’ divans, transcripts. The research method is descriptive-analytical. Data were analyzed by the library and document analysis using the content analysis method. The result shows that understanding the true meaning of the verses, linking them to the historical statements of the text and understanding them correctly depends on the correct meter of the verses, which unfortunately has not been adequately addressed in the correction of some of the verses. Metrical studies indicate that the correction of Yahaghi-Sayyedi despite more manuscripts is less accurate at his disposal.