پديد آورندگان :
ايماني راستابي، مجتبي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري , حسيني نصر، محمد دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري , رنجبر، غلامعلي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري , خوشحال سرمست، مصطفي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گركان
كليدواژه :
اكسين , پينه زايي , سيتوكنين , كشت بافت , ليلكي ايراني
چكيده فارسي :
مقدمه و هدف: ليلكي (Gleditschia caspica Desf.) يكي از گونه‌هاي درختي اندميك جنگل‌هاي هيركاني و جزء گونه هاي نادر در دنيا است. چراي بيرويه، بهره برداري بيش از حد ميوه براي تعليف دام و عدم استقرار زادآوري در بوم سازگان طبيعي، ليلكي را در خطر انقراض قرار داده است. در اين پژوهش، شرايط القا پينه و باززايي ليلكي ايراني تحت تنظيم كننده هاي رشد مختلف مورد بررسي قرار گرفت.
مواد و روشها: براي اين منظور، ريزنمونه هاي ساقه، هيپوكوتيل و ريشه از دانهال هاي استريل حاصل از بذر تهيه گرديد. براي القاي پينه از محيط كشت MS حاوي اكسينهاي IBA، NAA و 2,4-D در سطوح غلظتي (0/5، 1/5، 3 و 4 ميليگرم بر ليتر) و سيتوكنين هاي TDZ، 2ip، BAP و Kin در غلظت هاي (1/10، 0/5 و 1 ميليگرم در ليتر) استفاده گرديد. براي باززايي از تنظيم كننده هاي رشد TDZ و 2,4-D در غلظت هاي تركيبي 0/5، 1 و 2 ميليگرم در ليتر در محيط كشت پايه MS استفاده شد. براي ريشه زايي از محيط كشت نيم غلظت MS حاوي IBA با غلظت يك ميلي گرم در ليتر استفاده شد. مشخصه‌هاي درصد پينه زايي، وزن تر و خشك، مساحت بزرگترين سطح مقطع پينه، رنگ و نوع پينه و منحني رشد پينه ها مورد مقايسه قرار گرفتند. همچنين درصد پرآوري مورد بررسي قرار گرفت.
يافته ها: نتايج نشان داد كه اثر ريزنمونه و نوع تنظيم كننده هاي رشد در سطح 99 درصد بر درصد پينه زايي داراي تفاوت معني داري هستند. درصد پينه زايي در ريزنمونه ساقه به مراتب بيشتر از هيپوكوتيل و ريشه بود. اثر تنظيم كننده هاي رشد مختلف بر تمامي مشخصه هاي پينه ساقه داراي تفاوت معني دار در سطح 99 درصد بود. نتايج نشان داد كه در بين اكسين هاي مورد مطالعه 2,4-D بيشترين و IBA كمترين درصد پينه زايي را داشته است. همچنين در بين سيتوكنين هاي مورد مطالعه، Kin كمترين و TDZ بيشترين درصد پينه زايي را از خود نشان داد. منحني رشد وزن تر و خشك پينه نيز نشان از بالا بودن عملكرد رشد پينه در 2,4-D نسبت به ديگر تنظيم كننده هاي رشد داشت. نتايج باززايي نشان داد كه ميانگين شاخساره هاي نابجا تشكيل شده روي پينه و تعداد شاخه در هر تك پينه به طور قابل توجهي تحت تأثير تركيبات تنظيم كننده هاي رشد است (P˂ 0.5).
نتيجه گيري: به طور كلي مطابق نتايج به دست آمده پيشنهاد مي شود كه براي باززايي غيرمستقيم ليلكي از محيط كشت MS حاوي 0/5 ميلي گرم بر ليتر TDZ و 0/5 ميليگرم بر ليتر 2,4-D استفاده شود.
چكيده لاتين :
Gleditschia caspica Desf is one of the one of the tree species of the Hyrcanian forests. Extreme grazing, overexploitation of livestock, and the lack of natural regeneration system in diverse ecosystems have put Gleditsia caspica in danger of extinction. In this study, the conditions of the callus induction and regeneration were investigated under different growth regulators treatments. For this purpose, Stem, hypocotyl and root specimens were cut from sterile intact seedlings and considered as a separate explant. The MS medium supplemented with IBA, NAA and 2,4-D at different concentrated levels (0.5, 1.5, 3 and 4 mg / l) and TDZ, 2ip, BAP and Kin at different concentrations (0.1, 0.5 and 1 mg/l) were used for callus induction. Growth regulators of TDZ and 2,4-D on 0.5, 1 and 2 mg/l concentration in MS medium were used to regeneration. Regarding rooting, callus-derived plantlets exposed to 5 µM IBA in MS media. The characteristics of callus percentage, fresh and dry weight, callus area, color, type and growth curve of calluses were compared. Also, the proliferation percentage and mean number of shoots in each explant were examined. The results showed that the effect of explants and hormone type on the callus induction percentage showed a significant difference at the level of 99%. The percentage of callus induction in the stem explants were much higher than that of the hypocotyl and roots. The effect of different hormones on all stem explant characteristics was significantly different at 99%. The results showed that the 2,4-D yielded the highest and IBA resulted to the lowest percentage of callus induction among the studied auxins. Among the cytokines, Kin had the lowest and TDZ leads to the highest percentage of callus induction. The growth curve of fresh and dry weight in regenerated calli indicated the privilege of 2,4-D compared to other hormones(P<0.05). In general, according to the obtained results, it is recommended to use MS + 0.5 mg/l 2.4-D + 0.5 mg/l TDZ formula for indirect regeneration of Gleditschia caspica.
