اثر سرمايه انساني بر رشد اقتصادي ايران؛ رهيافت GMM در سري هاي زماني و منطق فازي

The Effect of Human Capital on Economic Growth in Iran; GMM in Time Series Approach and Fuzzy Logic

كيفيت نيروي انساني از جمله عوامل موثر بر رشد اقتصادي مي باشد. روش هاي سري زماني كلاسيك توانايي برآورد مدل هايي كه شرايط گشتاوري داشته باشند را ندارند و از آنجا كه رشد اقتصادي تحت تاثير مقادير گذشته خود مي باشد، بنابراين به يك مدل پويا نياز است و بايستي با روش اقتصادسنجي پويا تخمين زده شود. بر اين اساس مطالعه حاضر با استفاده از روش GMM در سري هاي زماني، اثر سرمايه انساني بر رشد اقتصادي ايران را طي دوره زماني 1398-1360 ارزيابي كرده است. سرمايه انساني متغيري پنهان در اقتصاد بوده و معمولا پراكسي هاي جايگزين به جاي آن استفاده مي شود. بر اساس ادبيات اقتصادي، استدلال مي شود كه شاخص سرمايه انساني علاوه بر جنبه آموزش تحت تاثير جنبه هاي ديگر مانند؛ مهارت و سلامت نيز قرار دارد. بنابراين در اين مقاله با استفاده از منطق فازي، شاخصي براي سرمايه انساني در اقتصاد ايران ساخته شده است، كه سه جنبه اصلي (آموزش، مهارت و سلامت) سرمايه انساني را در نظر مي گيرد. نتايج برآورد شاخص نشان مي دهد كه تشكيل سرمايه انساني طي سال هاي مورد بررسي تحقيق رشد چشم گيري داشته است. نتايج تخمين مدل رشد اقتصادي با استفاده از شاخص فازي سرمايه انساني نشان داد كه ارتقاء سطح سرمايه انساني موجب افزايش رشد اقتصادي مي شود. ساير نتايج تحقيق مبين اثرگذاري مثبت متغيرهاي؛ مخارج دولت، صنعتي شدن، سرمايه فيزيكي و رشد اقتصادي دوره قبل بر رشد اقتصادي ايران مي باشند. همچنين آزادي تجاري و شهرنشيني تاثير منفي بر رشد اقتصادي ايران دارند.

The quality of human force is one of the effective factors on economic growth. Classical time series methods do not have the ability to estimate models that have moments conditions. Since economic growth is influenced by past values, we need a dynamic model and it should be estimated by dynamic econometric method. This study by GMM method in time series evaluate the effect of human capital on economic growth during 1981-2019.Human capital is a latent variable in economics and often is replaced by alternative proxies. Based on theoretical foundations, it is argued that the human capital index in addition to the education aspect is influenced by other aspects such as; skill and health. Therefore, in this study, by using fuzzy logic, an indicator for human capital in the Iranian economy has been made that considers three main aspects (education, skills and health) of human capital. The results of index estimation showed that the organizing of human capital has grown significantly. The results of estimating the economic growth model using the fuzzy human capital index showed that promoting the level of human capital increases economic growth. Other results indicate the positive effect of the variables such as; governmental expenditures, industrialization, physical capital and economic growth of the previous period on Iran's economic growth. Also, trade freedom and urbanization negatively impact on Iran's economic growth.