عنوان مقاله :
تحليل مسكن طبقۀ متوسط دورۀ پهلوي دوم براساس دستور زبان شكل (مطالعۀ موردي: محله نارمك و شهرك اكباتان تهران)
عنوان به زبان ديگر :
Middle-Class Housing Analysis in the Second Pahlavi Period Based on the Shape Grammar (Case Study: Narmak Neighborhood and Ekbatan Town of Tehran)
پديد آورندگان :
غلامي، سارا دانشگاه آزاد اسلامي واحد قزوين - دانشكده معماري و شهرسازي - گروه معماري، قزوين، ايران , سهيلي، جمال الدين دانشگاه آزاد اسلامي واحد قزوين - دانشكده معماري و شهرسازي - گروه معماري، قزوين، ايران , رهبري منش، كمال دانشگاه آزاد اسلامي واحد قزوين - دانشكده معماري و شهرسازي - گروه معماري، قزوين، ايران
كليدواژه :
دورۀ پهلوي دوم , طبقه متوسط , گونه‌شناسي مسكن , دستور زبان شكل
چكيده فارسي :
بيان مسئله: عرصه‌هاي اجتماعي و فرهنگي ايران شاهد تحولات وسيعي در دوران پهلوي دوم بوده است. يكي از مهمترين مؤلفه‌هاي تأثيرگذار در شكل‌گيري اين تحولات، ورود مدرنيسم در نظام فكري جامعه و شكل‌گيري طبقه متوسط جديد در آن دوره است؛ بالطبع گونه‌هاي مسكن ظهور يافته اين طبقه اجتماعي نيز در اين دوره دستخوش تغييرات اساسي شد. نوشتار حاضر بر آن است تا ضمن الگوبرداري از مسكن طبقه متوسط جديد پهلوي دوم، الگوهايي نوين جهت مسكن طبقه متوسط معاصر پيشنهاد نمايد.
هدف پژوهش: اين پژوهش در صدد است با استفاده از دستور زبان شكل، كه بر پايه به كارگيري معناشناسانه زبان شكل است، به قوانين حاكم بر كالبد گونه‌هاي مسكن طبقه متوسط جديد جامعه در دوره پهلوي دوم دست يابد و از اين طريق، الگوهاي طراحي متنوعي در مسكن اقشار متوسط امروز جامعه خلق نمايد. در اين راستا، كوي نارمك از دوره مياني و شهرك اكباتان از دوره پاياني پهلوي دوم به عنوان جامعه نمونه انتخاب و با توجه به شاخص‌هاي اجتماعي- فرهنگي مسكن مورد ارزيابي قرار گرفت.
روش پژوهش: اساس روش اين تحقيق كيفي، تاريخي- تفسيري است؛ در ابتداي اين تحقيق، طي يك بررسي تاريخ‌نگارانه به تأثير طبقات اجتماعي بر ساختار خانه‌ها پرداخته شده است و سپس با روش توصيفي- تحليلي، ابعاد كالبدي- فضايي خانه‌ها مورد بحث قرار گرفته است. روش تحليل داده‌ها در اين پژوهش، دستور زبان شكل است. اطلاعات مورد نياز در اين پژوهش از طريق مشاهده و بررسي‌هاي ميداني، مطالعات كتابخانه‌اي و اسنادي جمع‌آوري گرديده است.
نتيجه‌گيري: براساس نتايج تحقيق، اجزاء خانه‌هاي اين دوره تحت تأثير تفكرات و معماري مدرن غرب بوده‌اند و در مقايسه با مسكن سنتي تهران دستخوش تحولات اساسي شده‌اند. ريزفضاهاي مسكن به حداقل كاهش يافته و از يك دستور زبان شكلي پايه پيروي مي‌كنند: چگونگي قرارگيري فضاها در اين خانه‌ها براساس جانمايي يك عنصر پايه است. شكل پايه، فضاهاي درهم (عرصه‌هاي نشيمن و ناهارخوري) در نظر گرفته شد و سپس ساير فضاها براساس مجموعه‌اي از قوانين، به شكل پايه اضافه شد. در انتها براساس فرايند الگوريتمي دستور زبان شكل، با بهره‌گيري از درخت تصميم‌گيري، به خلق الگوهاي متنوعي براي طراحي مسكن امروزي انجاميد.
چكيده لاتين :
Problem statement: The social and cultural areas of Iran have undergone extensive changes during the second Pahlavi era. One of the most important influential indicators in these developments is modernism in the intellectual society system. The formation of a new middle-class in the second Pahlavi period is a sign of modernism achievements. Even the housing types of this social class also reflect their fundamental changes during this period. The present article intends to model the new middle-class housing of the second Pahlavi and suggests new models for contemporary middle-class housing.
Research objective: This research seeks to achieve new middle-class housing rules in the second Pahlavi period by using grammar and develop a variety of design patterns in the housing of today’s middle classes. In this regard, Narmak neighborhood from the middle period and Ekbatan town from the last period of the second Pahlavi were selected as a sample community and were evaluated according to the socio-cultural indicators of housing.
Research method: The basis of this qualitative research method is interpretive history; at the beginning of this article, during a historiographical study, the effect of social classes on the structure of houses has been studied, and then the physical-spatial dimensions of houses have been discussed by the descriptive-analytical method. The method of data analysis in this research is shape grammar. The information required in this research has been collected through field observations, library studies, and documentation.
Conclusion: According to the results of the research, the components of the houses of this period have been influenced by modern Western ideas and architecture and have undergone fundamental changes in comparison with the traditional housing of Tehran. The micro-spaces of the dwellings are reduced to a minimum and follow a basic shape grammar: arrangement of spaces in these houses is based on the location of a basic element. The basic shape was considered to be multipurpose spaces (living and dining areas) and then other spaces were added to the basic shape based on a set of rules. Finally, based on the algorithmic process of shape grammar led to the creation of various patterns for the modern housing design.
