عنوان مقاله :
مطالعۀ تطبيقي نقوش تزييني مساجد قرن سوم با رويكرد زمينه‌گرايي (مطالعۀ موردي: مسجد جامع عتيق شيراز و مسجد جامع قرطبه كوردوبا)
عنوان به زبان ديگر :
A Comparative Study of Decorative Patterns in Mosques of the Third Century AH Based on a Contextual Approach (Case Study: Atiq Grand Mosque of Shiraz and Cordoba Grand Mosque)
پديد آورندگان :
كريمي، سميه دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزي - دانشكدۀ هنر - گروه تاريخ تحليلي و تطبيقي هنر اسلامي، تهران، ايران , گودرزپروري، پرناز دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزي - دانشكدۀ هنر - گروه ارتباط تصويري، تهران، ايران , عارف، محمد دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزي - دانشكدۀ هنر - گروه نمايش، تهران، ايران , بهمني، پرديس دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزي - دانشكدۀ هنر - گروه ارتباط تصويري، تهران، ايران
كليدواژه :
نقوش هندسي , هنر اسلامي , زمينه‌گرايي , مسجد عتيق , مسجد قرطبه , نمادشناسي
چكيده فارسي :
بيان مسئله: در اين پژوهش به مطالعة نقوش تزييني مساجد موجود در قرن سوم ه. ق. در ايران و اسپانيا (مسجد عتيق در شيراز و مسجد قرطبه در كوردوبا) پرداخته مي‌شود. اين نقوش تزييني متناسب با عقايد و باورهاي مردم منطقه است كه با تمامي تفاوت‌هايشان در گسترة جهان اسلام داراي اهداف مشترك هستند و از اين رهگذر سعي در انتقال مفاهيم معنوي و روحي دارند و با تبيين و تطبيق نقوش تزييني كه نمادهايي از عناصر طبيعت هستند، ريشه در هنر ايراني-ساساني و بيزانسي داشته و در هنر دوران اسلامي به صورت نقش‌مايه، تكرار شده و تداوم يافته‌اند.
هدف پژوهش: مطالعة تطبيقي نقوش تزييني مسجد جامع عتيق شيراز و مسجد جامع قرطبه كوردوبا با رويكرد زمينه‌گرايي.
روش پژوهش: اين مقاله با روش توصيفي-تحليلي به بررسي و مطالعة تزيينات مسجد عتيق شيراز و مسجد قرطبه در اسپانيا پرداخته تا موارد مشابه معرفي و نمادشناسي شود.
نتيجه‌گيري: نقوش تزييني در هنر اسلامي برگرفته از باورها و عقايد مردم در طي قرون و اعصار است كه تداوم آن در هنر اسلامي از ايران به جهان اسلام راه يافته است. مساجد عتيق و قرطبه هيچ يك زمينه‌گرا نيستند، زيرا با الگوي مسجد پيامبر (مسجد شبستاني ستون‌دار) بنا شده‌اند، اما به جهت تزيينات هر دو مسجد زمينه‌گرا و از هنر ساساني در ايران و بيزانس در اندلس الهام گرفته‌اند.
چكيده لاتين :
Problem statement: This study attempts to examine the decorative motifs of mosques (Atiq Mosque in Shiraz and Cordoba Mosque in Cordoba) in Iran and Spain in the third century A.H. These decorative designs are in accordance with the beliefs of the people of the region and regardless of all their differences, they share common goals in the Islamic world and through these designs spiritual and mental concepts are conveyed. Decorative patterns, which are symbols of the elements of nature, are rooted in Iranian-Sassanid art; Byzantium and have been continuously repeated as motifs in the art of the Islamic era.
Research objective: This study attempts to compare the decorative motifs of the Atiq Mosque in Shiraz with those of the Cordoba Mosque in Cordoba with a contextualist approach.
Research method: This article used a descriptive and analytical method to study the decorations of the Atiq Mosque in Shiraz and the Cordoba Mosque in Spain and to identify similarities and shared symbols.
Conclusion: Decorative designs in Islamic art are derived from the beliefs of people over the centuries. The continuity in Islamic art has spread from Iran to the Islamic world. The architectural formation of Atiq and Cordoba mosques is not contextual, because they are built based on the pattern of the Prophet’s Mosque-Shabestani columnar
