بحران آب و چارچوب‌هاي حقوقي نوين منطقه‌اي و بين‌المللي

The Water Crisis and New Regional and International Legal Frameworks

كمبود گستردۀ آب و فقدان دسترسي به منابع آب سبب توسعه‌نيافتگي اقتصادي‌ـ‌اجتماعي و تهديد امنيت ملي كشورها در سراسر جهان مي‌شود. دامنه و پيچيدگي چالش‌هاي مرتبط با آب، فراتر از مرزهاي ملي و منطقه‌اي است و به‌همين‌سبب نمي‌توان تنها آن را در چارچوب سياست‌هاي ملي و منطقه‌اي بررسي كرد. در طول شصت سال گذشته، تلاش‌هاي زيادي براي رسيدگي به اين چالش‌ها انجام شده است. اين نوشتار با تكيه بر مفاهيم «بحران آب» و «حقوق بين‌الملل آب و چارچوب‌هاي حقوقي نوين منطقه‌اي» و پيوند دادن اين مفاهيم به شرايط سياسي، امنيتي، و اقتصادي در پي آن است تا ريشه‌هاي بحران كنوني آب را شناسايي كرده و به اين پرسش پاسخ دهد كه «چارچوب‌هاي حقوقي نوين منطقه‌اي تا چه ميزان مي‌توانند، پاسخ‌گوي اين مسئله در مناطق گوناگون، از جمله خاورميانه، باشند؟» در بيشتر اسناد حقوقي بين‌المللي، به دو اصل مهم «مشاركت منصفانه و معقول» و «التزام به عدم ايراد آسيب» توجه شده است. هرچند چارچوب‌هاي حقوقي منطقه‌اي و بين‌المللي در مورد آب، يكپارچه‌ نبوده‌اند، اما رفته‌رفته با برطرف شدن كاستي‌هاي آن‌ها، در قواعد نوين حقوقي، سادگي اجرا و عدم پيچيدگي نسبت به قواعد پيشين ديده مي‌شود. روند تكامل حقوق بين‌الملل در شناسايي حق آب، تعهد دولت‌ها به فراهم كردن دسترسي منصفانه همۀ شهروندان به آب، و عدم مداخلۀ تبعيض‌آميز براي تحقق اين حق به‌ويژه در شرايط بحران آب مي‌تواند مسير رسيدن به امنيت آب را هموار كند.

Extensive water shortages and the lack of access to water resources result in poor economic development and national security threats worldwide. The scope and complexity of water challenges are beyond national and regional boundaries, and thus it cannot be fully addressed by national or regional policies. Over the past sixty years, efforts have been made to address these challenges. Initial steps were mainly based on the development of large-scale physical infrastructures, such as dams and reservoirs, to reproduce new water resources but were not enough to address the continuing problems of water management. In this paper, while addressing some of the significant global water challenges and critical deficiencies in global water resource management, new, regional and international legal frameworks to address these challenges have been identified. Considering the common legal frameworks, governments can take adequate steps to improve global water management and address significant water challenges in the 21st century.