بررسي قابليت تركيب‌پذيري عمومي پايه‌هاي مختلف نر و ماده بنه ((Pistacia atlantica ) بر اساس صفات رويشي

Evaluation of general combining ability for vegetative traits in male and female parents of pistacia atalntica

هدف از اين بررسي، ارزيابي قابليت تركيب‌پذيري عمومي درختان بنه (Pistacia atlantica) براساس صفات رويشي بود. به اين منظور در سال 1382 تعداد 10 پايه پدري با هفت پايه مادري درختان بنه در جزيره اسلامي درياچه اروميه تلاقي داده شدند. بذرهاي حاصل از تلاقي در مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور كشت شد. صفات رشد طولي سالانه و قطر يقه نتاج حاصل در سال‌هاي 1385، 1386 و 1396 و سطح تاج پوشش و حجم چوب تنه در سال 1396 اندازه‌گيري گرديد. برآورد قابليت تركيب‌پذيري بر اساس ميانگين رشد سالانه و قطر يقه در نتاج تلاقي‌هاي مختلف در سال‌هاي 1385، 1386 و 1396 نشان داد كه برترين تركيب در سال 1385 F12×M10، در سال 1386 F13×M6 و در سال 1396 F13×M12 است. اين موضوع نشان داد كه نتاج قابليت خود را در طول زمان نشان مي‌دهند. در برآورد سال 1396 والد ماده 13 و والد نر 13 برترين والدين در صفت رشد طولي سالانه بودند، ولي نتاج حاصل از تركيب آنها كمترين ميانگين رشد طولي سالانه را داشتند. در صفت قطر يقه و سطح تاج پوشش، والد ماده 13 و والد نر 9 برترين والدين در اين دو صفت بودند. به‌علاوه اينكه تركيب آنها نتاجي با ميانگين قطر يقه و سطح تاج پوشش بيشتري توليد نمود. نتايج اين تحقيق حكايت از وجود هتروزيس بالا در اين گونه و امكان اصلاح آن براي توسعه جنگل‌كاري و احياي رويشگاه‌ها با هدف توليد ميوه و استحصال فراورده‌هاي صنعتي، دارويي و يا روغن خوراكي با عملكرد بيشتر روغن و توليد چوب دارد.

The aim of this study was to evaluate the general combining ability of vegetative traits of Pistcia atlantica. For this purpose 10 male trees were crossed with seven female trees in the Islamic island of Lake Urmia in 2003. The hybrid seeds were sown in the Forest and Rangeland Research Institute. Annual growth mean and collar diameter of progenies measured at 2006, 2007 and 2017; the canopy area and trunk wood volume were measured in 2017. Estimation of the general combining ability based on mean annual growth and collar diameter in the offspring of different crosses in 2006, 2007 and 2017 showed that the best combination were F12 × M10, in 2006, F13 × M6, in 2007 and F13 × M12 in 2017. This indicated that the offsprings showed their potential over time. In the 2017, the F13 × M13 hybrid were the best in terms of annual growth mean, but their produced progenies had the lowest amount growth. Female parent 13 and male parent 9 were the best parents for the collar diameter and canopy surface. In addition, their combination produced offspring with the highest average collar diameter and canopy surface. The results indicate the high heterosis in P. atlantica and its possibility in breeding improved varieties to development of reforestation and rehabilitation of habitats with the aim of producing industrial products, medicines or edible oils and Wood production with higher yield.