بررسي تنوع عملكرد علوفه و صفات مورفولوژيكي زراعي مرتبط با آن در جمعيت‌هاي علف‌پشمكي (Bromus inermis Leyss.)

Investigation variation of the forage yield and related agro-morphological traits of Bromus inermis Leyss. populations

علف پشمكي (Bromus inermis Leyss.) يكي از مهمترين گياهان علوفه‌اي و مرتعي مي‌باشد كه به‌دليل سازگاري به شرايط مختلف محيطي در عرصه‌هاي منابع طبيعي كشور پراكنش دارد. 22 جمعيت علف پشمكي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي پژوهشكده بيوتكنولوژي كشاورزي شمال‌غرب و غرب كشور در سال زراعي 98-1397 از لحاظ صفات مورفولوژيكي، براي شناسايي جمعيت‌هاي پرمحصول ارزيابي شدند. اختلاف معني‌داري (P≤0.05) از لحاظ صفات مورد بررسي بين جمعيت‌‌ها وجود داشت كه حكايت از وجود تنوع ژنتيكي بالا در بين آنها بود. جمعيت‌هاي B.in-15، B.in-9،B.in-8 و B.in-1 با بيش از 540 گرم در بوته عملكرد علوفه خشك ساليانه بيشتري داشتند. دو جمعيت B.in-1 و B.in-19 به‌ترتيب با 100 و 60 گرم بذر در بوته، توليد بذر بيشتري نسبت به ساير جمعيت‌ها داشتند. بررسي همبستگي ساده بين صفات مورد مطالعه نشان داد كه ارتباط مثبت و معني‌داري بين عملكرد علوفه خشك ساليانه با صفات تعداد ساقه، قطر طوقه، عملكرد علوفه خشك چين اول و دوم، عملكرد بذر و قطر تاج پوشش وجود داشت. در تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي صفات مورد بررسي با در نظرگرفتن مقادير ويژه بزرگتر از يك منجر به معرفي چهار مؤلفه شد كه در مجموع 82% از تغييرات را بين جمعيت‌ها توجيه كردند. نتايج مربوط به تجزيه خوشه‌اي منجر به گروه‌بندي جمعيت‌هاي مورد مطالعه در سه گروه شد. از اين‌رو جمعيت‌هاي مورد مطالعه، زمينه ژنتيكي مناسبي را براي انتخاب جمعيت‌هاي برتر از خوشه‌هاي مختلف فراهم نمود، به‌طوري‌كه مي‌توان از آنها در برنامه‌هاي به‌نژادي از طريق پلي‌كراس و توليد ارقام تركيبي استفاده كرد.

The smooth brome grass (Bromus inermis Leyss.) is one of the most important forage and rangeland plants distributed in the rangelands of Iran. In order to investigate the genetic diversity of yield and morphological traits and identify the high yielding populations, 22 populations of B. inermis were evaluated using in a randomized complete block design with three replications in the research farm of the Agricultural Biotechnology Research Institute of the northwest and west of Iran in the 2018-2019 cropping year. Result showed significant differences (P≤0.05) among the populations in terms of the studied traits, which indicated presence of high genetic variability. The populations of B.in-15, B.in-9, B.in-8, and B.in-1 with higher value of than 540 g/plant had annual higher forage production and B.in-1 and B.in-19 with 100 and 60 g/plant seed yield, respectively had higher seed production than other populations. The simple correlation among the studied traits showed that there was a positive and significant relationship between the annual forage yield and the number of stems, crown diameter, forage yield in the first and second cuts, seed yield, and canopy diameter. Based on the principal component analysis (PCA), four components were introduced with respect to eigenvalues greater than one, which explained total of 82% of variation among the populations. According to the cluster analysis, the populations were arranged into three groups. Therefore, the studied population provided a suitable genetic background for selecting superior populations from different clusters, which can be used for breeding improved varieties through polycross and hybridizations.