مدل سازي تنوع بتا در گراديان آشفتگي و عوامل محيطي جنگل هاي هيركاني - خيرود كنار نوشهر

Modeling of Beta Diversity along a Gradient of Disturbance and Environmental Factors in Hyrcanian Forests - Kheyrud Kenar, Nowshahr

زمينه و هدف: آگاهي از الگوهاي توزيع و سازوكار‌هاي نگهدارنده تنوع زيستي در گراديان محيطي و آشفتگي براي توسعه راهبرد‌هاي حفاظت از تنوع زيستي ضروري است. در اين مطالعه تنوع زيستي بتا در جنگل‌هاي خيرود كنار نوشهر در قالب مدل‌سازي معادلات ساختاري بررسي شد. روش بررسي: جهت مدل‌سازي تنوع بتا از سازه‌هاي آشفتگي با هفت نمايه، ناهمگني محيطي با چهار نمايه، خاك با ده نمايه، پوشش زمين و درصد تاج پوشش با پنج نمايه استفاده گرديد. تمامي گونه‌هاي گياهي آوندي در 100 پلات و 6 پهنه همگن مكاني در قالب نمونه‌برداري خوشه‌اي در گراديان آشفتگي آماربرداري شد. نمايه‌هاي تنوع بتا براي هر خوشه محاسبه گرديد و به همراه نمايه‌هاي ساير سازه‌ها وارد مدل‌سازي معادلات ساختاري گرديد. بحث و نتيجه‌گيري: مهم‌ترين نمايه‌هاي آشفتگي در اين مدل به ترتيب ميزان دسترسي، تعداد دوره‌هاي مديريتي بهره‌برداري از جنگل، عكس فاصله از آخرين سال بهره‌برداري از جنگل، تعداد روزهاي چرا و تراكم دام بود. نمايه‌هاي خاك اثرگذار بر تنوع بتا به ترتيب شامل درصد مواد‌آلي، ميزان نيتروژن، درصد آهك، تراكم موثر خاك و ميزان پتاسيم بود. اثر درصد تاج پوشش و پوشش لاشبرگ بر تنوع بتا در پژوهش حاضر منفي بود و ناهمگني محيطي نقش تعديل‌گري معني‌دار بر كاهش اثر سازه آشفتگي بر تنوع بتا داشت. با توجه به مقياس سازه آشفتگي و ناهمگني مكاني، بررسي تنوع بتا مي‌تواند جهت مقايسه بين جوامع مورد استفاده قرار گيرد.

Introduction: Knowledge of distribution patterns and maintenance mechanisms of biodiversity along environmental and disturbance gradients is essential to develop biodiversity conservation strategies. In this study, modeling of beta diversity construct was performed at Kheyrud forests of Noshahr. Material and Methods: Modeling of beta diversity was conducted using 7 indicators for disturbance construct, 4 indicators for environmental heterogeneity, 10 indicators for soil, and 5 indicators for land cover and crown percent construct. All species of vascular plants at 100 plots and 6 homogeneous zones were recorded along disturbance gradients in cluster sampling. Beta diversity indices were calculated for each cluster and with other indicators of constructs were entered in structural equation modeling. Results: Results showed that the remaining indicators in the model were able to explain the variation in beta diversity (R2= 0.761). The predictive relevance of the model for the beta diversity construct was very large (Q2= 0.422). Discussion and Conclusions: The most important disturbance indicators were area accessibility, number of management plans for harvest, reverse of the years since last harvest, number of grazing days per year and livestock density per hectare, respectively. Effective soil indicators for beta diversity were soil organic matter content, nitrogen and percentage of calcium carbonate of the soil, effective bulk density and soil potassium levels, respectively. Canopy cover and litter cover had negative influence on beta diversity. Environmental heterogeneity had a significant moderator role in reduction of disturbance influence on beta diversity. Because of the scale of disturbance and environmental heterogeneity, beta diversity is useful for comparing communities.