برآورد عملكرد پتانسيل و خلاء عملكرد محصولات عمده زراعي در تركيب كشت شبكه آبياري قزوين

Estimation of Potential Yield and Yield Gap of major crops in Qazvin irrigation network

مقدمه: با توجه به محدوديت منابع آب، افزايش بهره­ وري آب براي دستيابي به امنيت آبي و امنيت غذايي اهميت بالايي دارد. يكي از اقدامات اساسي در اين حوزه، تعيين تفاوت عملكرد محصولات، بين وضع موجود و وضعيت مطلوب (پتانسيل) است. روش­: عملكرد پتانسيل محصول زراعي از پارامترهايي است كه با محاسبه آن مي­توان خلاء عملكرد را بدست آورد و بر اساس عوامل تأثيرگذار در توليد، به مديريت منابع آب و خاك پرداخت. در اين پژوهش عملكرد پتانسيل محصولات عمده زراعي در تركيب كشت شبكه آبياري دشت قزوين به روش بوم­شناسي زراعي تعيين شده است. يافته­ ها: نتايج پژوهش نشان داد خلاء عملكرد در تركيب كشت محصولات عمده زراعي دشت قزوين، 3339 (كيلوگرم در هكتار) بوده است. همچنين ميانگين خلاء عملكرد با توجه به تركيب كشت، خلاء عملكرد هر محصول و سطح تحت كشت محصولات در شبكه آبياري دشت قزوين، 23/26 درصد بوده است. نتايج برآورد عملكرد پتانسيل در سطح شبكه آبياري دشت قزوين نشان دهنده آن است كه همه محصولات به سطح عملكرد قابل حصول (75 تا 85 درصد عملكرد پتانسيل) نرسيده و در محصولاتي مانند چغندر قند، گوجه­فرنگي و يونجه خلاء عملكرد زيادي وجود داشته است. همچنين يافته­هاي تحقيق نشان داد خلاء عملكرد محصول استراتژيك گندم در سطح شبكه آبياري دشت قزوين به ميزان 1502 كيلوگرم بر هكتار (25 درصد) بوده است. نتيجه­گيري: يكي از مهمترين دستاوردهاي محاسبه عملكرد پتانسيل، به دست آوردن اختلاف عملكرد در محصولات مختلف در منطقه مي ­باشد. با استفاده از چنين داده ­هايي مي­ توان مديريت كشاورزي محصولات مختلف در يك منطقه را ارزيابي نموده و در نهايت اولويت كشت هر محصول را تبيين كرد. كمي ­سازي ظرفيت توليد هر هكتار از مزارع براي تصميم ­گيري، پژوهش ­ها، توسعه و سرمايه­ گذاري و براي كمك به كشاورزان محلي در تصميم گيري­ هاي مزرعه­ اي مورد نياز است. در اين راستا آناليز خلاء عملكرد، تخمين كمي از امكان افزايش در ظرفيت توليد براي يك ناحيه مشخص را فراهم مي­ آورد در چنين شرايطي شايد بهتر باشد به‌عنوان گام نخست، شكاف ميان عملكرد واقعي در يك منطقه با عملكرد سهل‌الوصول (عملكردي كه كشاورزان پيشرو منطقه به آن دست يافته‌اند) كاهش يابد. توفيق در اين زمينه علاوه بر بهبود عملكردهاي هر منطقه، مطمئناً تأثير به سزايي در زمينه اقتصاد توليد و صرفه ­جويي آب به همراه خواهد داشت.

Due to limited water resources, increasing water productivity is very important to achieve water security and food security. One of the basic measures in this area is to determine the difference in product performance between the current situation and the potential situation. Crop potential yield is one of the parameters that can be used to calculate the yield gap and to manage water and soil resources based on the factors affecting production. In this study, the potential yield of major crops in the composition of irrigation network of Qazvin plain has been determined by agronomic method. The results showed that the yield gap in the crop composition of major crops in Qazvin plain was 3339 (kg / ha). Also, the average yield gap due to the composition of cultivation, yield gap of each crop and the area under cultivation of crops in the irrigation network of Qazvin plain, was 26.23%. The results of estimating the potential yield at the level of the irrigation network of Qazvin plain show that not all crops have reached the achievable yield level (75 to 85% of the potential yield) and there has been a high yield in crops such as sugar beet, tomato and alfalfa. Given that in the current situation of operation of the irrigation network, it is very difficult to achieve potential performance, in such cases, the gap between actual performance and achievable performance should be reduced.