روش تفسيري ابن برجان در «ايضاح الحكمه»

فاقد عنوان

يكي از عارفان و مفسران غرب اسلامي در سده ششم هجري، ابن‌برجان اندلسي است. تفسير مختصر او، «ايضاح‌الحكمه باحكام‌العبره» نام دارد. هدف اين پژوهش بررسي روش تفسيري ابن‌برجان در اين تفسير است. روش اين پژوهش، اسنادي، توصيفي تحليلي و بر مبناي مباحث روش‌شناسي تفسير قرآن است. يافته‌ها حاكي از اين است كه ايضاح‌الحكمه يك تفسير ترتيبي گزينشي است كه مي‌تواند به‌عنوان يك تفسير عرفاني و واعظانه به‌شمار آيد. هدف ابن‌برجان موعظه مخاطب و هدايت او به شهود عالم غيب به‌واسطه عبرت است. منظور ابن‌برجان از عبرت، فرايند رسيدن به عالم غيب از طريق تامل بر اعماق آيات قرآن و پديده‌هاي طبيعت و همچنين معارف و آگاهي‌هاي نهفته در اين آيات است. ابن‌برجان به قرينه‌هاي فهم آيات، خواه قراين پيوسته و ناپيوسته لفظي، ازجمله آيات قرآن و احاديث، و خواه قراين غير‌لفظي توجه دارد؛ اما شايد بتوان گفت كه بيشتر از روش‌ قرآن به قرآن استفاده مي‌كند؛ اگرچه به احاديث نيز توجه دارد. افزون بر اين، او در توضيح معناي آيات، از كتاب‌هاي عهدين و اشعار نيز بهره ‌برده است.