بررسي روش‌هاي فوق‌العادۀ شكايت از رأي داوري؛ بازبيني مفهوم نهايي‌بودن آراي داوري در نظام حقوقي ايران

Extraordinary Means of Objection to Arbitral Awards; Revisiting the Concept of Finality of Arbitration Awards

داوري فرايندي است كه در طي آن طرفين اختلاف به فرد يا افراد ثالثي اختيار و صلاحيت رسيدگي به اختلافات موردنظر را اعطا مي‌كنند و رأي صادره را به‌منزلۀ رأيي لازم‌الاجرا مي‌پذيرند. يكي از مهم‌ترين مزيت‌هاي نهاد داوري، نهايي و غيرقابل تجديدنظر بودن آراي صادره است كه طبعاً موجب كاهش طول دادرسي و تعديل هزينه‌هاي دادخواهي مي‌شود. بااين‌حال، گزارۀ مبني بر نهايي‌بودن آراي داوري ضرورتاً و هميشه صادق نيست و قانونگذار روش‌هايي را براي بازبيني ماهوي آراي داوري پيش‌بيني كرده است. اين مقاله، با پذيرش فرض ناممكن‌بودن استفاده از طرق شكايت عادي درخصوص آراي داوري، صرفاً به بررسي قابليت اعمال طرق فوق‌العادۀ شكايت احصاشده در قانون آيين دادرسي مدني دربارۀ آراي صادره از سوي مراجع داوري مي‌پردازد. طرق فوق‌العادۀ شكايت از آرا در قانون آيين دادرسي مدني عبارت‌اند از فرجام‌خواهي، اعادۀ دادرسي و اعتراض شخص ثالث. از اين ميان، در داوري داخلي كه تابعيت طرفين ايراني است، امكان توسل به اعتراض شخص ثالث متصور است و در داوري تجاري بين‌المللي نوعي اعادۀ دادرسي به رسميت شناخته شده است و اعتراض شخص ثالث براي شكايت از آرا ممكن است. ذكر اين نكته ضروري است كه رأي دادگاه بدوي كه در تأييد يا ابطال رأي داور صادر مي‌شود، در زمرۀ آراي دادگاه قرار دارد كه همچون ساير آراي قضايي فرض استفاده از طرق عادي و فوق‌العادۀ شكايت براي آن متصور است.

Arbitration is the process during which the parties to a dispute grant third party/parties the authority to settle the dispute and undertake to accept the issued award as final and binding. One of the most important advantages of an arbitration award is its finality, which could naturally reduce costs and processing time. This said, it is not always the case that arbitral awards are final and the legislator has prescribed certain corrective mechanisms. Assuming that ordinary appeal procedures are not available for arbitral awards, this article sets out to examine the possibility of applying extra-ordinary methods of appeal envisaged in Civil Procedures Act to arbitral awards. The extraordinary methods include appeal to the supreme court, retrials and appeal by third-parties. In domestic arbitration, where the parties are Iranian nationals, appeal by third-parties has been explicitly recognized, and in international commercial arbitration, retrial has in certain cases been envisaged, and appeal by third-parties is possible. Of course, court judgments on the request for annulment of arbitration awards could be subject to ordinary and extraordinary appeal mechanisms.