طراحي مدل رفتاري كاهش خطاي انساني در مشاغل حساس صنعت هوانوردي ايران

Designing a behavioral model for reducing human error in sensitive jobs in the Iranian aviation industry

زمينه: از آن جا كه عوامل انساني در رأس علل رخداد سوانح هوايي قرار مي‌گيرند، لزوم بذل توجه به عوامل انساني در صنعت هوايي بسيار مهم و حائز اهميت است. هدف: طراحي مدل رفتاري كاهش خطاي انساني در مشاغل حساس صنعت هوانوردي ايران مي‌باشد. روش: تحقيق حاضر از نوع كاربردي و همچنين در دسته تحقيقات اكتشافي و توصيفي قرار دارد. اين پژوهش با روش آميخته (كمي-كيفي) انجام‌شده است. جامعه آماري در بخش كيفي شامل مديران مشاغل حساس در صنعت هوايي كشور مي‌باشد فرايند نمونه‌گيري تا رسيدن به اشباع نظري ادامه يافت. براين اساس 11 نفر از افراد واجد شرايط در اين مطالعه شركت كرده‌اند. روش اصلي مورداستفاده در بخش كيفي، روش تحليل محتوا است كه از نرم‌افزار MaxQDA استفاده‌شده است. در بخش كمي جامعه آماري شامل كاركنان مشاغل حساس در صنعت هوايي كشور كه جمعا 4521 نفر مي‌باشند كه 355 نفر نمونه برآورد شد. محاسبات مدل‌سازي ساختاري-تفسيري با نرم‌افزار MicMac انجام‌گرفته است. يافته‌ها: بر مبناي تكنيك دلفي 5 عامل شامل عوامل فردي، گروهي، سازماني و محيطي و نظام منابع انساني شناسايي شدند كه در خطاي انساني مشاغل حساس تأثيرگذار بوده اند. بر اساس نمودار قدرت نفوذ-وابستگي متغيرهاي عوامل فردي، عوامل محيط‌ كار، عوامل گروهي و عوامل سازماني قدرت نفوذ بالايي داشته (برابر6 ) و تأثيرپذيري كمي (برابر 3) دارند و در ناحيه متغيرهاي مستقل قرارگرفته‌اند. متغير نظام منابع انساني يك متغير پيوندي (قدرت نفوذ برابر 2 و تاثير پذري برابر 2) است و درنهايت متغير كاهش خطاي انساني نيز از وابستگي بالا (برابر 6) اما نفوذ اندكي (برابر 1) برخوردار است.هيچ متغيري نيز در ربع اول يعني ناحيه خودمختار قرار نگرفته است. نتيجه‌گيري: اگر قرار باشد آمار حوادث هواپيمايي كاهش يابد؛ عوامل انساني در هوانوردي بايد بهتر درك شوند و علم و دانش مربوط به آن مورد استفاده و بررسي مجدد قرار گيرند. افزايش اطلاعات در خصوص عوامل انساني در نهايت باعث ايجاد پروازي امن­تر خواهد شد.

Background: Reducing human error as one of the most important causes of air accidents in the world, is always one of the key goals and important strategies of the aviation industry. Objective: To provide a behavioral model for reducing human error in sensitive jobs of Iranian aviation organizations. Method: In terms of applied-developmental purpose and cross-sectional survey approach has been done. The statistical population included managers of sensitive jobs in the country's aviation industry and used the purposeful method for sampling and continued until theoretical saturation was achieved. Content analysis method and MaxQDA software were used to identify the underlying categories of human error reduction behavioral model and structural-interpretive method and MicMac software were used to present the model. Findings: Individual, group, organizational and environmental factors have affected the human resource system in terms of recruitment, retention, empowerment, skills development and retirement. Conclusion: Based on the influence-dependence power diagram; Individual, group, organizational and environmental factors had high influence and low influence and were in the area of independent variables. Was considered a dependent variable.