نگاهي به تمثيل و نماد در دو داستان «انتري كه لوطي‌اش مرده بود» از صادق چوبك و «حصار و سگ‌هاي پدرم» از شيرزاد حسن

ادبيّات داستاني يكي از بارزترين عرصه‌هايي است كه مسائل و معضلات اجتماعي در آن به‌خوبي بازنمايي مي­شود. روايت ­هاي داستاني، ويژگي‌هاي هر جامعه­ اي را در بافت و كنش شخصيّت ­هاي خود برجسته و علاوه بر توصيف و تصوير نمودن آن به‌گونه ­اي پيچيده و در اشكال و بيان­ هاي ادبي آن را به نقد مي­كشند. در برخي دوره‌هاي اجتماعي نويسندگان به دليل استبداد و خفقان حاكم بر جامعه و ترس از مجازات حكومت به‌راحتي نمي­توانند انديشه­هاي خود را بيان كنند از اين رو متوسّل به قالب­ هاي سمبوليك مي­شوند و تمثيل يكي از اين قالب­هاي پرطرفدار است. در زمينۀ ادبيّات داستاني، در ايران و عراق، نويسندگاني چون صادق چوبك و شيرزاد حسن، هر دو از سرآمد نويسندگان صاحب سبك و تأثيرگذار در ادبيّات معاصر به شمار مي­آيند و در اين زمينه، آثار ماندگاري بر جاي نهاده­اند. با توجّه به اين­كه صادق چوبك و شيرزاد حسن با ديدگاه­هاي مشابه به طرح مسائل و مشكلات جامعۀ خويش پرداخته­اند، داستان «انتري كه لوطيش مرده بود» از صادق چوبك، با داستان «حصار و سگ­هاي پدرم» از شيرزاد حسن براي بررسي و مقايسه انتخاب شده­اند. در پژوهش حاضر سعي بر آن است كه با تكيه بر روش توصيفي – تحليلي به معناي لايۀ دوم داستان­هاي تمثيلي مذكور پي برده شود. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه توجّه هر دو نويسنده، معطوف به عامّۀ مردم و تودۀ فرودست جامعه است و هركدام در پوشش يك داستان تمثيلي، روابط و مناسبات اجتماعي و سرنوشت انسان­ها در جامعۀ ايران و عراق را در دوره­ هاي ديكتاتوري رضاشاه و صدام حسين بازگو كرده­ اند.

Fiction is one of the most prominent areas in which social issues and problems are well represented. Narratives highlight the characteristics of each society in the context and action of their characters and, in addition to describing and depicting it in a complex way and criticizing it in literary forms and expressions. In some social periods, writers can not easily express their ideas due to the tyranny and oppression of society and fear of government punishment, so they resort to symbolic formats and allegory of one of these forms. ‌ are popular. In the field of fiction, in Iran and Iraq, writers such as Sadegh Chubak and Shirzad Hassan are both among the leading writers of style and influence in contemporary literature, and in this regard, have left lasting works. Considering that Sadegh Chubak and Shirzad Hassan have discussed the issues and problems of their society with similar views, the story of "Entry whose lot was dead" by Sadegh Chubak, with the story of "My father's fence and dogs" by Shirzad Hassan have been selected for review and comparison. In the present study, it is tried to understand the meaning of the second layer of the mentioned allegorical stories based on the descriptive-analytical method. The results of the study indicate that the attention of both authors is focused on the general public and the lower masses of society, and each in the guise of an allegorical story, social relations and the fate of human beings in Iranian and Iraqi society during dictatorships. Reza Shah and Saddam Hussein have narrated.