كاركردها و ناكاركردهاي موسيقي تعزيه؛ مورد مطالعه، مجالس تعزيه قودجان خوانسار

Functions and dysfunctions of Ta’ziye music; Case study of Xānsār Ta’ziye in Qudjān

هدف نهايي از برگزاري مجالس تعزيه در ايران، حفظ و اشاعه باورهاي مذهبي شيعيان است، كه از منظري درون نگر، كاركرد غايي عناصر ساختاري ديگر اين آيين، ازجمله موسيقي تعزيه، نيز به شمار مي آيد. در پژوهش هاي موجود تحت تاثير ديدگاه يادشده به نتايج ديگري كه استفاده از موسيقي مي تواند براي اين آيين و شركت كنندگان آن داشته باشد، توجه چنداني نشده است. هدف از نگارش اين مقاله، مطالعه اهداف به كارگيري موسيقي در تعزيه و نتايجي است كه استفاده از آن براي شركت كنندگان در اين آيين در پي دارد. بررسي اين موضوع با تكيه بر مفهوم كاركرد، از مفاهيم طرح شده در انديشه هاي قوم موسيقي شناختي، چارچوب نظري اين مقاله را شكل داده است. اين مقاله به لحاظ روش، بنيادين و كيفي است كه به شيوه توصيف و تحليل محتوا انجام شده است و داده هاي موردنياز آن نيز مبتني بر مطالعه ميداني در محل برگزاري مجالس تعزيه قودجان خوانسار و همچنين، استفاده از منابع كتابخانه اي است. يافته هاي مقاله نشان مي دهد كه تمام كاركردهاي موسيقي (گنجانده شده در فهرست پيشنهادي آلن پي مريام)، در تعزيه مصداق دارند و اهداف و نتايج استفاده از موسيقي در اين آيين را تبيين مي كنند. افزون براين، برپايه يافته هاي اين مقاله، به كارگيري موسيقي در ساختار يك فعاليت فردي يا گروهي انساني، ممكن است در موقعيت هايي برخلاف كاركردهاي موسيقي آن فعاليت عمل كند. اين گونه موارد استفاده از موسيقي در اين مقاله، با عنوان «ناكاركردهاي موسيقي» نام گذاري شده اند و مواردي از بروز آن، در مجالس تعزيه قودجان خوانسار ذكر شده است.

Protecting and spreading religious beliefs is an ultimate goal of performing Ta’ziye (in remembrance of the martyrdom of Imam Hussein and his companions) in Iran, a ritual that includes several other structural elements, including music. In existing researches on the subject, influenced by the above approach, none has considered the use of music essential for this ritual and its participants. The current paper tries to study the purpose of using music during Ta’ziye and its impact on the people participating in this ritual. The concept of function as proposed in the basics of ethnomusicology has formed a theoretical framework for this study. As such, the data was collected through a field study and library sources and assessed using the content analysis method. The findings show that all functions of music mentioned by Merriam applied to Ta’ziye. The findings further suggest that the use of music by an individual or group may act contrary to the actual musical functions of that activity. In this article, Khansar Qudjān Ta’ziye has been taken as a case study to show functions and dysfunctions of music during this religious event.