بررسي ميزان موفقيت توليد و استقرار نهال گونه‌هاي مرتعي Salsola orientalis و Kochia prostrata در مراتع قشلاقي استان گلستان

Investigating the production and establishment of Salsola orientalis and Kochia prostrata plant species in summer rangelands of Golestan province

حفظ و توسعه پوشش گياهي مراتع و مناطق بياباني يكي از روش­هاي بيولوژيكي بيان­زدايي و از راهكارهاي مديريتي مراتع است. مناسبترين گونه­ ها براي احياي مراتع گونه­ هاي بومي سازگار با محيط، داراي ارزش علوفه ­اي بالاموثر در تثبيت خاك و حفظ محيط زيست هستند. گونه ­هايSalsola orientalis S.G. Gmel (علف شور) و Kochia prostrata (L.) Schrad. (جاروعلفي) از جمله گياهان بومي مراتع قشلاقي استان گلستان هستند. بررسي ميزان موفقيت توليد و استقرار نهال از بذر گونه­ هاي S. orientalis و K. prostrata از اهداف اين تحقيق است. براي انجام تحقيق حاضر بعد از جمع آوري بذر و بررسي قوه­ي ناميه بذور، درصد جوانه زني بذرها در چهار تيمار بدون تيمار، شستشو، سرمادهي (دماي 17- درجه سانتيگراد)، سرمادهي (دماي 11 درجه سانتيگراد يك شب) و سرمادهي (دماي 11 درجه سانتيگراد سه شب) در قالب طرح كاملا تصادفي با 30 تكرار اندازه گيري شد. به منظور بررسي درصد جوانه زني و استقرار بذرها از سه تيمار مكان كشت (شامل دو منطقه كچيك و چپرقويمه)، روش كشت (شامل گلداني، شياري و كپه كاري هر يك با دو زير تيمار آبياري اوليه و پوشش خاك روي بذور) و فصل كشت (شامل دو فصل كشت بهاره و زمستانه) در قالب طرح بلوك كاملا تصادفي با 30 تكرار استفاده شد. سرعت جوانه­ زني بذر و قدرت ناميه در 3 تكرار 100 تايي ارزيابي شد. همچنين در يك مقايسه­ ي آماري تعدادي بذر در دو تيمار با وجود بال و بدون بال هر يك در 30 گلدان (3 تكرار) كشت شد. براي آزمون مقايسه­ ي ميانگين بذور جوانه زده از روش دانكن در نرم افزار SPSS23 استفاده شد. نتايج نشان داد اثر تيمارهاي جوانه زني بر قوه ناميه بذر هر دو گونه معني دار است (p-value<0/05). گونه­ ي K. prostrata ، سرعت جوانه زني و قدرت ناميه بالاتري نسبت به گونه S. orientalis دارد. نتايج حاكي از آن است در سطح اطمينان 95 درصد بين جوانه ­زني بذرهاي بالدار و بدون بال در گونه ي K. prostrata اختلاف معني داري به لحاظ آماري وجود ندارد اما در گونه­ ي S. orientalis، از اين لحاظ اختلاف معني ­داري وجود دارد. نتايج بدست آمده از آزمون مقايسه ميانگين بذرهاي جوانه زده نشان داد، بهترين زمان كشت بذر گونه­ ي K. prostrata در زمستان است. درمورد گونه­ ي S. orientalis، اختلاف معني داري بين جوانه ­زني گونه در فصل كشت وجود ندارد (p-value >0.05). توصيه مي­شود بذر گونه K. prostrata در منطقه كچيك و روش شياري كشت و تكثير شود. براي گونه S. orientalis نيز توليد و تكثير اين گونه مقرون به صرفه نيست و توصيه مي­ شود در ايستگاه توليد بذر اقدام به توليد بذر نمود. همچنن در اين تحقيق توصيه شد قدرت ناميه، ملاك تعيين ميزان بذر مصرفي مورد نياز در هكتار به همراه درصد خلوص بذر قرار گيرد.

The vegetation maintaining and development of rangelands and desertlands is one of the main biological techniques for combact desertification and as a rangeland management soloutions. The best species for rangeland rehabilitation is native plants that they are adapted in the ecosystem with high forage quality and positive effective in soil and environment stability the same as Salsola orientalis and Kochia prostrata plant species in the east of Golestan province. The aim of this study is investigating the production and establishment plant growth of S. orientalis and K. prostrata. For this purpose the seed generation percentage estimated in four treatments including without treatment, washing, frosting (with -17 centigrade degree), frosting (with 11 centigrade degree during 24 hours), and frosting (with 11 centigrade degree during 72 hours) in completely random design with 30 replications after seed collecting and testing seed power. Production and seed establishment of these plants was measured at three treatments including cultivation region (Kechik and Chaparghoimeh), cultivation method (pot, band and hill method with two sub-treatments of primary irrigation and soil cover), and cultivation season (spring and winter) in a completely randomized block design with 30 replications. The seed generation speed and seed power estimated at 3 blocks and 100 replications. Also, the seed generation compared between two treatments including wing and without wing at 30 pots (3 replications). The mean of the seed generation compared by Dauncan method at SPSS23. The result showed that there is a significant difference between seed power in seed generation treatments (p-value>0.05). The seed generation speed and seed power in K. prostrata is more than the other plant. There is no significant difference between seed generation of K. prostrata between wing and without wing treatments and vice versa in S. orientalis. The best method to production and establishment of K. prostrata is winter season, Kechik region and band menthod. There is no difference between seed generating at cultivate season for S. orientalis (p-value>0.05). So that’s better to cultivate S. orientalis in seed production stations. Also, that’s suggested generation power with seed purity as a base for determination of amount of needed plant seed in a hectare.