حضور امام رضا و گسترش تحولات تشيع در خراسان بزرگ و انعكاس آن در آثار تاريخي وقف شده آستان قدس رضوي

The presence of Imam Reza and the spread of Shiite developments in Greater Khorasan and its reflection in the historical monuments dedicated to Astan Quds Razavi

مردم خراسان بزرگ در نيمه­ نخست قرن­ اوّل هجري، اسلام را پذيرفتند. در اين هنگام تشيّع طرفداران محدودي ­داشت ليكن از آغاز سده­ ي سوم با وجود اقتدار حاكمان عباسيِ ­اهل­ سنّت، تشيّع­ مذهب غالب مردم شهرها و روستاهاي خراسان گرديد. شروع اين كار با حضور امام رضا (ع) و اقدامات ايشان بود. ولي در ادوار تاريخي بعد از آن تا قرن­ دهم دوباره تشيع در اقليت قرار گرفت. با اين حال در نتيجه عوامل مختلفي مجدداً تشيع در اين منطق رونق گرفت. مسئله اي كه در اينجا مي­توان مطرح كرد ميزان تأثيرگذاري موقوفات آستان قدس رضوي در گسترش تشيع است. پژوهش حاضر به روش توصيفي و تحليلي و با تكيه بر داده ­هاي منابع كتابخانه­اي انجام شده است. يافته ­هاي پژوهش حاكي از اين است كه توسعة فرهنگ شيعه از كاركردهاي موقوفات آستان قدس است و در راستاي اين كاركرد، اقدامات چون رشد مراكزعلمي ­و آموزشي، ايجاد و توسعه كتابخانه ­ها­ و كتاب­هاي­ علمي و مذهبي، ايجاد فضاهاي زيارتي و عبادي، دايركردن دارالشفاء، برگزاري مراسمات مذهبي عزاداري و اعياد انجام شده است. افزايش موقوفات آستان قدس را نشان مي­دهد كه موقوفات در راستاي گسترش تشيع گام برداشتند و ايجاد و توسعۀ امكانات رفاهي و فرهنگي در حرم رضوي فرهنگ شيعه را نهادينه كرد. اهداف پژوهش: 1.بازشناسي چگونگي و زمان گسترش تشيع در خراسان. 2.مطالعه نقش موقوفات آستان قدس رضوي در گسترش تشيع در خراسان. سؤالات پژوهش: 1.چه عاملي از قرن دهم به بعد تشيع را گسترش داد؟ 2.موقوفات آستان قدس رضوي به­عنوان يكي از قديمي­ ترين نهادهاي مذهبي چه نقشي در گسترش فرهنگ تشيع در خراسان داشتند؟