تأثير بازدارندگي عصاره آبي اندام‌هاي مختلف برخي از علف‌هاي هرز مزارع گوجه فرنگي بر مرگ و مير نماتد ريشه گرهي (Meloidogyne javanica) در شرايط آزمايشگاه و گلخانه

Inhabitory effects of different organs of weeds such as Chenopodium album, Amaranthus retroflexus and convolvulus arvensis on mortality of root-knot Nematode, Meloidogyne javanica under Laboratory and greenhouse conditions

نماتد ريشه‌گرهي يكي از مهم‌ترين نماتدهاي انگل گياهي مي‌باشد كه با ايجاد گال در ريشه ميزبان خسارت زيادي به محصولات كشاورزي وارد مي‌كند. استفاده از متابوليت‌هاي ثانويه گياهي به دليل برخورداري از ويژگي‌هايي چون مكانيسم عمل اختصاصي، طيف اثر محدود و قابليت تجزيه به متابوليتهاي غير سمي به عنوان يكي از بهترين استراتژي‌هاي جايگزين براي كنترل نماتدها مطرح گرديده است. اين پژوهش به منظور بررسي اثر بازدارندگي عصاره آبي گياهان سلمه تره، تاج خروس و پيچك صحرايي بر نماتد ريشه‌گرهي (Meloidogyne javanica) در شرايط آزمايشگاهي و گلخانه انجام شد. آزمايش فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي با 3 فاكتور نوع عصاره (در 3 سطح سلمه تره، تاج خروس و پيچك صحرايي)، غلظت عصاره (در 3 سطح با نسبت 0/04، 0/2 و 0/4%) و اندام عصاره‌گيري شده (در 3 سطح برگ، ساقه و ريشه) در سه تكرار براي هر تيمار در شرايط آزمايشگاه و دو گياهي كه بيشترين تأثير را داشتند در شرايط گلخانه انجام شد. عصاره هر سه گياه باعث افزايش چشمگير درصد مرگ و مير لارو‌هاي سن دوم نماتد در شرايط آزمايشگاه شد به نحوي كه عصاره 0/4 % برگ تاج‌خروس با 98/3% مرگ و مير لارو سن 2 بيشترين مرگ و مير و عصاره 0/2% و 0/04% ريشه پيچك با 37% كمترين ميزان مرگ و مير را نشان داد. دو گياه تاج خروس و سلمه تره كه داراي بهترين نتايج در شرايط آزمايشگاهي بودند در شرايط گلخانه مورد بررسي قرار گرفتند. كارآيي گياه تاج خروس در كاهش آلودگي به نماتد نسبت به سلمه تره بيشتر بود. برگ گياه تاج خروس نسبت به ساير اندامها در كاهش جمعيت نماتد موثرتر بود. عصاره هر دو گياه باعث كاهش رشد گياهان بدون آلودگي به نماتد نسبت به شاهد (بدون نماتد و بدون عصاره) گرديد. به نظر مي‌رسد اضافه كردن علفهاي هرزي مثل تاج‌خروس و سلمه تره به خاك مزارع گوجه فرنگي، مي‌تواند جمعيت لارو سن دو M. javanica در خاك را كاهش دهد، هرچند كه رشد گياه گوجه فرنگي نيز كاهش مي‌يابد.

Root-knot nematodes (Meloidogyne spp.) are the most important plant pathogenic nematodes that reduce yield of economic plants worldwide. The use of compounds of plant secondary metabolites has been proposed as the best alternative strategy for controlling nematodes due to its properties such as specific mechanism of action, limited spectrum of action and the ability to decompose into non-toxic metabolites. This study was performed to investigate the inhibitory effect of aqueous extracts of Chenopodium album, Amaranthus retroflexus and convolvulus arvensis on mortality of root-knot Nematode, (Meloidogyne javanica) in vitro conditions. Experiment in a completely randomized design with 3 factors (1- type of extract in 3 levels of Ch. album, A. retroflexus and C. arvensis, 2- concentration of extract in 3 levels with ratios of 0.04, 0.2 and 0.4% and 3- Extraction organs were performed at 3 levels of leaves, stems and roots in 3 replications for each treatment in laboratory conditions and the two plants that had the most effect were done in Labratory conditions. The results showed that the extracts of all three plants significantly increased the mortality of second level of nematode larvae. The extract of 0.4% of coriander leaves with 98.3% mortality of age 2 larvae had the highest mortality and the extract of 0.2% and 0.04% of ivy root with 37% had the lowest mortality. The two plants of Ch. album and A. retroflexus, which had the best results in vitro, were studied in greenhouse conditions. The reproductive factor of control with nematode has a significant difference with other treatmentsFrom the results of study,it can be cincluded that it is possible that the weeds of tomato fields especially A.retroflexus and Carvensi,returning to the ground canreduce the J2population of root-knit nematodes in the soil.