زيبايي شناسي تصاوير طنز بيدل و كليم و انعكاس آن در هنر عصر صفوي

Aesthetics of Bidel and kalims humorous images and its reflection in safavid art

در عصر صفوي كه يكي از درخشان­ترين دوره­ هاي هنر ايراني – اسلامي است، جريان­هاي ادبي و هنري، روايت­گري كامل از فرهنگ مردم آن روزگار است كه افق­هاي ديد هنرمند را گسترش مي­دهد. ارتباط تنگاتنگ ميان شعر و نقاشي ايراني در اين عصر و درهم تنيدگي شعر با طنز از ويژگي­هاي بارز هنر اين دوره است. از ميان شاعران طنزپرداز معروف اين دوره مي­توان به بيدل و كليم اشاره كرد كه مفاهيم طنزآميز و انتقادي را با شگردهاي هنري خاص خود آورده ­اند. مسئله­ اي كه اينجا مطرح است زيبايي­شناسي طنزهاي موجود در آثار اديباني چون بيدل و كليم و بازشناسي اين زيبايي در هنر دوره صفوي است. پژوهش حاضر به روش توصيفي و تحليل و با تكيه بر داده­ هاي منابع كتابخانه ­اي به رشته تحرير در آمده است. يافته­هاي پژوهش حاكي از اين است كه شاعران مذكور در ساختار طنزهاي خود با زبان ادبي – هنري و با آگاهي از رموز بلاغت، كلام رندانة خود را در خطاب به اهل تفكر و تأمل سروده ­­اند. از ميان نقاشان معروف اين عصر نيز مي­توان به كمال ­الدين بهزاد و رضا عباسي اشاره كرد كه با نگرشي جديد به خلق نقاشي­ هاي پرمايه پرداخته­ اند. نقاشان نيز همانند شاعران طنزپرداز، مفاهيم و معاني جامعة پيرامون خود را با بيان زنده و جاندار كه حاكي از تشخيص ويژة آنهاست، به ­خوبي تصوير كرده­اند. همگامي و هماهنگي ميان شعر و نقاشي را مي­توان در محافل اجتماعي آن روزگار بويژه در قهوه­خانه دانست كه با حضور اقشار مختلف مردم به طرح و نقد شعر و پيوند آن با نقاشي پرداخته­ اند. اهداف پژوهش: 1.تبيين انگيزة شاعران از طرح مقوله ­هاي طنزآميز در خلال آثارشان. 2.بازشناسي انعكاس فرهنگ مردم عصر صفوي در شعر و نقاشي­هاي آن دوره. سؤالات پژوهش: 1.بيدل و كليم از عناصر بلاغي چگونه در طنزهاي خود بهره جسته ­اند؟ 2.آيا نقاشي­هاي عصر صفوي توانسته است بازتاب دهندة فرهنگ مردم آن روزگار باشد؟