منشايابي ماده ي فرسايش يافته در آب خيز سد قشلاق سنندج به روش زمين شيميايي و مبتني بر تحليل هاي آماري دو مرحله يي

Sediment Fingerprinting in the Gheshlagh Dam Watershed, Sanandaj, Using the Geochemical Method based on the Two-Stage Statistical Analyses

توجه به اندازه ي نقش هر واحدهاي سنگ شناسي در توليد رسوب حوزه يكي از اولويت هاي مهم در مديريت آبخيز است. يكي از روش هاي مهم براي منشايابي رسوب روش زمين شيميايي است كه از آن براي تعيين منشا فرسايش يافته هاي آبخيز سد قشلاق سنندج به كارگرفته شده است. نمونه هاي ماده ي فرسايش يافته بررسي شده در اين پژوهش واحدهاي سنگ شناسي مختلف منبع توليد رسوب، و رسوب هاي پشت سازه هاي رسوب گير بود. در كل 33 نمونه از رسوب و ماده ي فرسايش يافته تهيه و در آزمايشگاه بعد از الك كردن با الك 62 ميكرون، با دستگاه ICP بررسي شد. نه منشاياب پتاسيم، كلسيم، فسفر، كربن، منيزيم، كروم، سديم، كبالت و نيتروژن براي تعيين تركيب بهينه از ردياب ها به كار برده شد. با كاربرد روش هاي آماري دو مرحله يي تجزيه ي پراش و تابع تشخيص، سه عنصر كبالت، كروم و كلسيم منشاياب هاي مناسب دانسته، و براي تعيين كردن منبع رسوب به روش گام به گام وارد معادله كرده شد. نتيجه نشان داد كه واحد هاي سنگ شناسي آندزيت با ميان لايه هايي از پلمه سنگ و لايه هاي آهك ميكروفسيل دار به ترتيب با 56/91% و 30/54% بيش ترين سهم را در توليد ماده ي رسوبي آبخيز داشت.

Determination of the role of each lithological unit in sediment production is an important priority of watershed management. The geochemical method provides the means to determine the origin of sediments in the Gheshlagh Dam, Sanandaj. Various lithological units were studied as sources of sediment deposited behind sediment-retaining structures. A total of 33 samples of sediment and sediment sources were collected and examined in the laboratory after sieving through a 62-micron sieve and identifying by instrument an ICP Initially, 9 sources of potassium, calcium, phosphorus, carbon, magnesium, chromium, sodium, cobalt, and nitrogen were used to determine the optimal composition of the tracers. Using the 2-stage analysis of variance and detection function, 3 elements, namely: cobalt, chromium, and calcium were selected as suitable tracers and entered the equation stepwise to determine the sources of sediment. The results indicated that the andesite lithological units with interlayers of shale (An/Sh) and microfossilized limestone (Lim) with 56.91 and 30.54%, respectively, had the highest share in the sediment production in the study area.