كليدواژه :
موضوع متافيزيك , موجود از حيث موجوديت , ترادف وجود با موجود , ادبيات مشّائي , حكمة الإشراق , مفهوم عام شي‌ء , نفي اعتباريت ظلمت
چكيده فارسي :
موضوع مابعدالطبيعه كه در فلسفه ي يونان و به‌ويژه در كتب ارسطو طرح شده بود، پس از ترجمه ي آن‌ها به زبان عربي، در آثار انديشمندان مسلمان بسط يافت. اغلب ايشان مشهورترين موضوع نزد معلّم اوّل، يعني «موجود از حيث موجوديت» را برگزيدند، گاه نيز تحت تأثير كلمات ديگري از ارسطو، «اسباب برين» و گاه به دليل گرايش هاي ديني خود، «واجب الوجود» را موضوع فلسفه دانستند. پژوهش پيش رو عهدهدار ديدگاه مبتكرانهي حكيم سهروردي در اين مسئله است. روش بحث نويسندگان، تلفيقي از توصيف تاريخي، تحليل و مقايسه است. سهروردي در آثار به سبك مشّائي، ظاهراً ديدگاه ابن سينا را پذيرفته، با ادبيات مشّائي، عنوان «موجود از حيث موجوديت» را بر ساير موضوعات مطرح درباره ي فلسفه ترجيح مي دهد و صرفاً در مواضعي، واژهي «وجود» را به لحاظ معناي مصدري آن، جايگزين «موجود» مي كند. اما در حكمة الإشراق، با نظام مفهومي نويني مواجهيم كه به مقتضاي آن، «شي‌ء» به عنوان بديهيترين مفهوم به جاي موجود و وجود مي نشيند و فارغ از هر قيدي، موضوع متافيزيك اشراقي قلمداد مي شود. سهروردي از ابتدا، شي‌ء را مقسم نور و ظلمت قرار مي دهد و در پي آن، ساير مفاهيم حكمت اشراقي شكل مي گيرند. از نتايج مهم اين رويكرد، نفي اعتباريت ظلمت و طرد انگاره ي همساني نور با وجود است كه شارحان حكمة الإشراق به درستي آن دو نكته را تبيين نكرده اند. اتّخاذ «شي‌ء» به عنوان موضوع متافيزيك، بعدها با تقريراتي متفاوت، در آثار برخي حكيمان نظام ساز، از جمله رجبعلي تبريزي و شاگردان وي تبلور يافته است.
چكيده لاتين :
The subject of metaphysics, which was introduced in Greek philosophy, and especially in Aristotle's books, was expanded into the works of Muslim thinkers after being translated into Arabic. Most of them chose the most famous subject for the first teacher, that is, “existing in terms of existence”, sometimes under the influence of other words from Aristotle, “the object” and sometimes because of their religious tendencies, considered “obligatory existence” as the subject of philosophy. The present research is responsible for Hakim Sohrawardi's innovative view on this issue. The authors' method of discussion is a combination of historical description, analysis and comparison. Sohrawardi, in his works in the Peripatetic style, seems to have accepted Ibn Sina's view, preferring the title “existing in terms of existence” to other topics in philosophy in Peripatetic literature, and only in some places, the word “existence” in terms of its original meaning. Replaces “existing”. But in the book Hikmat al-Ishraq, we encounter a new conceptual system in which the “object” as the most obvious concept takes the place of existence and existence, and regardless of any constraints, is considered the subject of Enlightenment metaphysics. Sohrawardi from the beginning divides the object into light and darkness, and after that, other concepts of illuminated wisdom are formed. One of the important results of this approach is the denial of the validity of darkness and the rejection of the idea of the similarity of light, despite the fact that the commentators of the book Hikmat al-Ishraq have not properly.
