مقتل نگاري عربي و فارسي از واقعيت تاخيال (مورد پژوهي مقتل اللهوف و روضة الشهداء)

واقعه تاريخي عاشورا، در طول تاريخ به ابزار و زبان مختلف ثبت گرديده است. روايت تاريخي در قالب منابع علمي و به خصوص آنچه به نام مقتل شناخته مي‌شود، مستندترين آثاري است كه با واقعيت نمايي به دنبال انتقال مصداق هاي بيروني و عيني حادثه بوده است. اين نوع آثار با رويكرد واقع گرايي، داراي كاركرد ارجاعي بوده و با رعايت صداقت و امانت تنها به روايت تاريخ مي پردازد. از طرفي، ماهيت اين واقعه با آميخته اي از عقل و احساس، عاطفه بشري را برمي انگيزد، از اين رو، هرگاه زبان ادبي به عنوان ابزار تأثيرگذار در مخاطب انتخاب شود، اديب واقعيت را از صافي عاطفه و خيال گذرانده تا مخاطب را همراه خويش سازد. به ميزان برجستگي اين خصوصيت، اثر با فاصله گرفتن از واقعيت، جنبه تخيلي و رمانتيستي پيدا مي‌كند. بر اساس اهميّت نقل حوادث تاريخي و ميزان صحت و سقم آن از يك سو و روايت تأثيرگذار حوادث تاريخ و آميختگي آن با احساس و عاطفه در طول تاريخ، پژوهش حاضر تلاش دارد با بهره‌گيري از روش توصيفي-تحليلي دو مقتل معروف فارسي و عربي (مقتل اللهوف اثر ابن طاووس و روضة الشهداء واعظ كاشفي) را بررسي و رويكرد دو مقتل‌نگار را در شيوه بيان حوادث و خصوصيات زباني دو اثر روشن سازد، تا باتوجه به سبك بيان ميزان نزديكي به واقعيت يا خيال در آن ها مشخص گردد. بر اساس اين پژوهش، واقع گرايي در مقتل «اللهوف» مشهودتر از جنبه خيالي آن است، ولي نويسنده در بيان اين حماسه ماندگار غافل از تأثيرات هنري نبوده است، در حالي كه كتاب «روضة الشهداء» بيشتر به ويژگي‌هاي هنري پايبند است تا روايت حقايق و واقعيت ها