بررسي عوامل مؤثر بر تغييرات سطح آب‌ زيرزميني و افت آبخوان در دشت اردبيل

محدوديت پتانسيل آب زيرزميني در آبخوان آبرفتي دشت اردبيل و عدم توجه به ميزان برداشت مجاز و توسعه ي روز افزون مصارف كشاورزي، شرب، صنعت، بهره ‌برداري ناموزون و نامتناجس، عدم جايگزيني آن از طريق ريزش‌ هاي جوي به دليل مواجه ‌شدن با سال‌ هاي كم ‌آبي و خشك، موجب گرديده كه آبخوان دشت اردبيل با افت سطح و در نتيجه كاهش حجم مخزن مواجه شود. اين پژوهش با هدف بررسي عوامل مؤثر بر افت و تغييرات سطح آب ‌هاي زيرزميني دشت اردبيل در دو مقطع زماني 1995 تا 2005 و 2005 تا 2015 انجام گرفت. براي انجام پژوهش حاضر، از داده ‌هاي بارش ماهانه ايستگاه هاي هواشناسي اردبيل، نيارق، نمين، آبي بيگلو، هير، ساميان واقع در داخل دشت اردبيل در طول آماري 20 ساله (1995-2015) و داده‌هاي ماهانه ارتفاع سطح ايستابي تعداد 24 حلقه چاه پيزومتري براي دشت انتخاب شد. براي تهيه ي نقشه ي كاربري اراضي در دو دوره ي زماني، تصاوير سنجنده هاي OLI و TM ماهواره لندست مربوط به خرداد ماه 1993، 2005 و 2015 استفاده شد. نتايج بررسي تغييرات سطح كاربري اراضي در طول سال هاي 1993، 2005 و 2015 در دشت اردبيل نشان داد كاربري هاي زراعت آبي به ترتيب با 48156.26، 50678.66 و 58356.68 هكتار بيشترين سطح و پهنه ي آبي به ترتيب با 168.75، 88.65 و 380.95 هكتار كمترين سطح را داشتند كه نشان از دخالت بالاي اراضي كشاورزي در افت سطح ايستابي اراضي كشاورزي در دشت اردبيل مي باشد. در نهايت بررسي روند تغييرات چاه‌ هاي پيژومتري نشان داد در دشت اردبيل حداكثر تراز سطح ايستابي (1437 متر) مربوط به قسمت ‌هاي جنوب دشت اطراف اراضينوشهركرگان و حداقل تراز (1300 متر) مربوط به اطراف روستاي خليفه لو شيخ مي‌ باشد. مطابق با نقشه ي پراكنش چاه ها، بيشترين تراكم چاه ها در منطقه ي شرقي و مركزي دشت بوده است.