بازشناسي تأثير مسئله امنيت بر تمركزگرايي در خراسان و سرزمين هاي هم‌جوار در دوران غزنوي (351-431 هجري)

از دوران پيش از اسلام تا پايان سده چهارم هجري، جامعه سياسي شرق فلات ايران به‌ويژه خراسان و ماوراءالنهر، متشكل از حكومت هايي محلي بوده است. اين حكومت هاي محلي در اداره امور داخلي خود استقلال عمل داشتند. در سده چهارم هجري جامعه ساماني به دليل تغيير الگوهاي ارزشي و زيادِ فرقه‌گرايي، دچار بحران هاي امنيتي داخلي (تنش ها و كشكمش ميان گروه هاي اجتماعي) و خارجي (حملات نيروهاي تركمن و به‌ويژه قراخانيان) شد. در اين وضعيت با تضعيف جنبه هاي داوطلبانه‌ نظم اجتماعي، به‌ناچار بُعد سياسي نظم (زور) به كمك نهادهاي نظامي ايجاد شده و منجر به دگرگوني ساختار قدرت و گذر از سامانيان به حكومت نظامي غزنوي شد. در اين راستا نهادهاي انتظامي و نظامي غزنوي بر اساس خصلت سازماني خويش كوشيدند با حذف حكومت هاي محلي و اعمال سركوب و برقراري فضاي امنيتي، كنترل مستقيم و همه جانبه اي را بر خراسان و سرزمين هاي هم‌جوار اعمال كنند. به عبارتي هدف از تمركزگرايي غزنوي استفاده از همه توانمندي‌هاي موجود در جامعه براي مقابله با بحران هاي امنيتي در حال افزايش بود. اين مقاله با بررسي وضعيت امنيت در جامعه ساماني غزنوي نشان مي‌دهد كه چرا بحران امنيتي ايجاد شده منجر به حذف حكومت هاي محلي در منطقه گرديد؟ و اين امر چه پيامد هايي را براي جامعه به همراه داشت. روش اين تحقيق كيفي، با رويكرد مطالعه زمينه‌اي و توصيف غني و شيوه گردآوري اطلاعات، كتابخانه اي است.