بازتاب‌‌هاي فضايي پويش شهر‌هاي بزرگ در فرآيند گذار به كلان‌شهري (مطالعه شهر رشت)

اهداف: شهر همچون موجودي زنده و پويا طي حيات خود، دستخوش تحول و دگرگوني شده و به رشد و توسعه خود در جهات مختلف شكل و ابعاد مي‌بخشد. هدف پژوهش حاضر، بررسي بازتاب‌‌هاي فضايي پويش شهر‌هاي بزرگ در فرآيند گذار به كلان‌شهري بود. روش‌شناسي: پژوهش توصيفيتحليلي حاضر در سال ۱۳۹۸ انجام شد. اطلاعات مورد نياز در رابطه با شهر رشت با استفاده از روش اسنادي و تصاوير ماهوار‌هاي جمع‌آوري شد. نقشه‌‌هاي كاربري و پوشش اراضي شهر رشت، در چهار كلاس ايجاد و به روند تغييرات نظام كاربري پرداخته شد و سپس با كاربست متريك‌‌هاي فضايي در دو سطح كلاس و سيما، پراكنده‌رويي شهر رشت محاسبه شد. از نرم‌افزارهاي FRAGSTATS ۴.۲ و ENVI ۵ استفاده شد. يافته‌ها: پژوهش حاضر نشان داد كه بازتاب‌‌هاي فضايي شهر رشت در فرآيند گذار به كلان‌شهري شامل تغييرات نظام كاربري و پوشش زمين (افزايش سطوح كاربري شهري در بازه زماني ۲۶ ساله (۱۳۷۲۱۳۹۸) از ۴۹۱۵‌هكتار به ۹۹۶۰‌هكتار و در مقابل كاهش پوشش كشاورزي، شاليزار و مناطق جنگلي)، پراكنده‌رويي شهري و رشد افقي شهر (افزايش ۱۰۳درصدي مناطق شهري و آسيب‌پذيري و گسيختگي زمين‌‌هاي كشاورزي و شاليزارها)، عدم تعادل در سازمان فضايي شبكه و سلسله مراتب شهري، خدماتي‌شدن و گسترش بنياد‌هاي اقتصاد خدماتي شهر رشت بود. نتيجه‌گيري: شهر رشت بازتاب‌‌هاي فضايي متعددي را در فرآيند گذار به كلان‌شهري تجربه كرده و دچار تغييرات اساسي در محدوده فضاييكالبدي خود و ناپايداري منابع پوششي و بي‌ثباتي زمين شده است. لذا كنترل تغييرات و مديريت رشدكالبدي شهر، براي پايدارسازي رشد شهر بسيار اهميت دارد.