روانسنجي ابزارهاي سواد سلامت در مقالات فارسي زبان: مرور نظام‌مند ادبيات پژوهشي

مقدمه: ابزارهاي متعدد و متنوعي براي سنجش سواد سلامت روانسنجي شده است. مطالعه حاضر با هدف مرور روانسنجي ابزارهاي سواد سلامت در مقالات فارسي زبان از ابتدا تا پايان ارديبهشت 1400 انجام شد. مواد و روش كار: در اين مطالعه براي يافتن مقالات مورد نظر، پايگاه هاي داده SID و Google Scholar با استفاده از كليد واژه هاي سواد سلامت و سواد بهداشتي در عنوان مقالات مورد جستجو قرار گرفت. ابتدا با تطبيق مقالات استخراج شده از دو منبع فوق، مقالات تكراري حذف شد. سپس، با بررسي چكيده و يا متن اصلي در چند مرحله، مقالاتي كه شرايط ورود را داشتند، به مطالعه وارد شدند. در نهايت اطلاعات مربوط به ابزارهاي سنجش سواد سلامت كه در مقالات فارسي زبان روانسنجي شده بودند، استخراج و در جداول ذي ربط دسته بندي شد. يافته ها: در جستجوي اوليه تعداد 600 مقاله از پايگاه داده هاي مورد بررسي استخراج شد، كه پس از حذف موارد تكراري و مواردي كه معيارهاي ورود به مطالعه را نداشتند، در نهايت تعداد 26 مقاله در مطالعه باقي ماند. در 17 مقاله، ابزارهاي سنجش سواد سلامت توسط محققان تدوين شده و روايي و پايايي آن ها مورد بررسي قرار گرفته بود (محقق ساخته). اين ابزارها سواد سلامت جمعيت هاي مختلف عمومي، جمعيت هاي خاص و يا موضوعات خاص را ارزيابي مي كنند. در 9 مقاله نيز ابزارهاي اصلي پس از ترجمه نسخه اصلي به زبان فارسي، مورد روانسنجي قرار گرفته بودند. اين ابزارها عبارت بودند از TOFHLA، STOHFLA، NVS، FCCHL، OHLI، MHLAP، RELAM،Health literacy scale for women of reproductive age . در اكثر ابزارهاي مورد استفاده مراحل و جزئيات روانسنجي ابزارها بطور كامل گزارش نشده بود. نتيجه گيري: نتايج بررسي مقالات نشان مي دهد كه روانسنجي ابزارهاي محقق ساخته، بيش از ترجمه ابزارهاي شناخته شده (و روانسنجي آنها) در دستور كار محققان ايراني بوده است. گزارش شفاف و روشن اطلاعات روانسنجي ابزارها توصيه مي شود.