خوانش متن به‌مثابۀ پرسه‌زني در ميان منظرهاي شهري (مطالعۀ موردي: كتاب‌هاي خيابان يك‌طرفه و پروژۀ پاساژها)

از والتر بنيامين، فيلسوف و نظريه‌پرداز آلماني مرتبط با مكتب با فرانكفورت، به‌عنوان يكي از متفكران كليدي در مطالعات مدرنيتۀ شهري ياد مي‌شود. اين نكته كه شهر مدرن، مضمون مركزي بخش عمده‌اي از آثار بنيامين است در پژوهش‌هاي متعددي بررسي شده است. با اين حال، تأثير كيفيت‌هاي بصري و فضايي شهر مدرن در شكل‌دهي به شيوۀ انديشيدن و در نتيجه روش نگارش بنيامين، همچنين تجربۀ ادراكي مخاطب در مواجهه با اين متون كمتر بررسي شده است. پژوهش حاضر كه از نوع كيفي و بنيادي و با استفاده از روش تحليل محتواي كيفي صورت گرفته، ريشۀ تصويرمندي و فضامندي در نوشته‌هاي بنيامين را، در علاقۀ وي به تصاوير و مطالعاتش پيرامون هنرهاي بصري و فرهنگ بصري شهر مدرن بررسي مي‌كند. در اين پژوهش با تمركز بر دو اثر شهري برجستۀ بنيامين، خيابان يكطرفه و پروژۀ پاساژها، مشخصه‌هاي اين شيوۀ نگارش بررسي و اين بحث مطرح مي‌شود كه همان‌گونه كه بنيامين پرسه‌زن را سوژۀ سرنمون مدرنيته در نظر مي‌گيرد كه در ميان منظرهاي شهري به گشت و گذار مي‌پردازد، به موازات آن، شيوۀ نگارش شهري او نيز مخاطبي را فرا مي‌خواند كه به پرسه‌زني در ميان منظرهاي متني بپردازد. پژوهش مي‌كوشد به اين پرسش پاسخ دهد كه براي مخاطب پرسه‌زن متحرك در ميان منظرهاي شهرگونۀ متون بنيامين، چه كيفيت‌هاي ادراكي پديد مي‌آيد كه اين تجربه را با تجربه‌هاي خوانش در مواجهه با فرم‌هاي سنتي متن، متمايز مي‌سازد؟ پژوهش اين نتيجه را مطرح مي‌سازد كه در تضاد با حالت سنتي خوانش كه مبتني بر ادراك سوژۀ منزوي، ساكن و متمركز است، مواجهۀ پرسه‌زنانه با متن، خوانشي پراكنده‌انديش و در حالتي از عدم تمركز است. سوژۀ اين‌گونه از خوانش، سوژه‌اي گروهي، جسماني و متحرك است. از اين رو، در فرايند خوانش، با تجربۀ جسمانيت‌مندي جمعي همچون تجربۀ توده‌اي شهر مدرن مواجه هستيم.