در جست‌وجوي ورودي شيراز، بررسي تغييرات منظر ورودي شهر شيراز دروازه قرآن از پيش از قاجار تا امروز

امروز ورودي شيراز از سمت اصفهان را «تنگ الله‌اكبر» و «دروازه قرآن» مشخص مي‌كنند. در طول زمان و دوره‌هاي مختلف مؤلفه‌هاي متعددي اين ورودي طبيعي را تعريف كرده، به آن افزوده يا كاسته و هويت ورودي بودن اين محدوده براي شيراز را متحول كرده است. اين نوشتار به دنبال پاسخ به اين سؤال است كه كدام مؤلفه در تعريف ورودي شيراز به‌صورت تاريخي مانايي داشته و مؤلفۀ ماهوي شكل‌دهنده به منظر ورودي شهر شيراز است؟ به‌منظور پاسخ به اين سؤال، نوشتار با شيوۀ تفسيريتاريخي، مؤلفه‌هاي مختلف شكل‌دهنده به منظر ورودي شيراز در بيش از يك قرن اخير را با توجه به بستر تغييرات اجتماعي، سياسي و فرهنگي هر دوره تحليل مي‌كند. نوشتار به‌صورت مشخص تغييرات منظرين رخ‌داده در اين محدوده را در پنج دورۀ زماني آل‌بويه تا قاجار، قاجار، پهلوي‌اول، پهلوي‌دوم و جمهوري‌اسلامي مورد بررسي قرار مي‌دهد. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد دروازه قرآن در كنار دو مؤلفۀ دره و كوه‌هاي اطراف ورودي به لحاظ عيني و ذهني در دوره‌هاي تاريخي مختلف در شكل‌دادن به منظر و هويت ورودي شيراز نقش مهمي داشته‌اند. اين مانا بودن به‌صورت پويا و همگام با تغييرات و نيازهاي زمانه دستخوش تغييرات شده اما هيچ‌گاه از بار منظرين اين مؤلفه‌ها در تعريف ورودي شهر شيراز كاسته نشده است. بااين‌وجود پس از انقلاب اسلامي هويت تاريخي و طبيعي اين محدوده به‌عنوان ورودي شهر شيراز دچار اغتشاش شده است. نتايج نشان مي‌دهد عدم هماهنگ‌سازي اين مؤلفه‌ها با تغييرات زمان و عدم توجه به اهميت ماهوي اين مؤلفه‌ها در تعريف هويت ورودي شهر، زمينۀ حذف، تخريب و يا به حاشيه رانده‌شدن اين مؤلفه‌ها را فراهم و نقش آن‌ها در تعريف ورودي شهر شيراز را مخدوش ساخته است.