ماهيت كلام الاهي: بررسي و نقد ديدگاه فخرالدين رازي

پرسش اصلي اين پژوهش آن است كه ديدگاه فخر رازي درباره ماهيت كلام الاهي چيست. براي پاسخ به اين پرسش، ديدگاه فخر رازي درباره كلام به صورت مطلق، اعم از خدا و مخلوق، و كلام خدا به صورت مخصوص بررسي شد. براي درك ماهيت كلام خدا به صورت مخصوص، نشان داده‌ايم كه درباره كلام لفظي خدا ميان متفكران مسلمان اختلافي نيست، اما درباره كلام نفسي (باور فخرالدين رازي) اختلاف نظر وجود دارد. ديدگاه مشهور اين است كه فخر رازي به كلام نفسي قائل است، اما در آثار مختلفش ديدگاه‌هاي ديگري غير از كلام نفسي مطرح كرده است، از جمله كلام به معناي ايجاد، علم خدا و عجايب صُنع. وي معتقد است كلام لفظي، حادث، اما كلام نفسي قديم است. او درباره كلام الاهي تا حدي تحت تأثير ابن‌سينا است. نگرش او درباره كلام نفسي را متفكران پس از وي نقد كردند. برخلاف معتزله درباره قرآن معتقد است قرآن، غيرمخلوق و قديم است.