بررسي مباني فكري فخر رازي درباره ماهيت خداوند و نقد آن از نگاه نصيرالدين طوسي

ابن‌سينا، طبق قاعده كليِ «كلّ ذي ماهيّه فهو معلول»، ماهيت‌داشتن خدا را رد مي‌كند. اما فخر رازي معتقد است چون وجود مشترك معنوي است، بنابراين مانند كاربرد آن در انسان كه به صورت عروض بر ماهيت است درباره خدا به صورت عروض بر ماهيت است. پس، خداوند داراي ماهيت است. به نظر نصيرالدين طوسي، ديدگاه فخر رازي ناشي از مغالطه ميان احكام ماهيت با وجود، ذهن با خارج، سرايت‌دادن حكم مفهوم و مصداق است. اين درست است كه وجود از نظر حكما، به يك معنا بر مصاديق خود اطلاق مي‌شود، اما مستلزم آن نيست كه ملزومات وجود، حقيقتشان يكسان باشد. اين نوشتار تبيين و تحليل مسئله از ديدگاه فخر رازي در دو بخش است: الف. اقامه برهان در اثبات ماهيت‌داشتن واجب؛ ب. نقد نظريه ماهيت نداشتن واجب‌الوجود و نقد نصيرالدين طوسي بر ديدگاه رازي به همراه تحليل و نقد دلايل هر دو انديشمند.