تأثير سطوح احتمالات متفاوت در برآورد نياز آبي خالص برنج در استان‌هاي شمالي ايران

ارزيابي صحيح نوسانات تبخيروتعرق در سناريوهاي مختلف هواشناسي نقش مهمي در مديريت بهينه منابع آب دارد. تحليل هاي احتمالاتي با احتمال وقوع متفاوت مي توانند باعث افزايش انعطاف پذيري در تصميم گيري و بالا بردن ضريب اطمينان تصميمات گردد. به اين منظور، تغييرات مقادير تبخيروتعرق گياه برنج در سه تاريخ كشت متفاوت و با چهار احتمال وقوع متفاوت 75، 50، 25 و 10 درصد، با استفاده از معادله فائو پنمن مانتيث و داده‌هاي هواشناسي 10 ايستگاه با دوره آماري 30 ساله (2020-1990) محاسبه گرديد. همچنين احتساب ضريب گياهي برنج در مراحل مختلف رشد، در دوره هاي 10 روزه به صورت ميانگين بر اساس مدل ويبول برآورد و محاسبه شد. اين احتمالات معرّف حدود احتمالي مقادير مورد انتظار تبخيروتعرق در سناريوهاي مختلف سال هاي تبخيروتعرق كم، متوسط، پرتبخيروتعرق و بسيار پر تبخيروتعرق مي‌باشد. نتايج نشان داد، در تاريخ هاي كشت مختلف برنج در مناطق عمده برنجكاري گيلان و مازندران در سال هاي متوسط تا بسيار پر تبخيروتعرق از ابتداي دوره رشد تا مرحله پاياني اختلاف نسبتاً ثابتي با حدود 1 تا 2 ميلي‌متر در روز بسته به منطقه در طول كل فصل مشاهده مي‌شود. در مناطق عمده شاليكاري و در سال هاي كم تبخيروتعرق نياز آبي نسبت به سال هاي متوسط، پر تبخير تعرق و بسيار پر تبخير و تعرق داراي اختلاف قابل‌توجهي است كه از شرق به غرب كاهش مي يابد به طوري‌كه در استان گلستان با اختلاف تقريبي 30 درصد بيش از ساير مناطق به حداكثر مي رسد. در وضعيت زودكاشت نسبت به وضعيت ديركاشت در عمده مناطق غربي و مركزي سواحل كاهش 10 درصدي مصرف آب ديده مي شود. در مقياس كل فصل رشد در گرگان، تبخيروتعرق در وضعيت هاي مختلف تاريخ كشت بطور متوسط 20 درصد (1300 متر مكعب) بيشتر از عمده مناطق گيلان و مازندران مي باشد. در وضعيت كاشت به موقع، نياز خالص آبياري سال‌هاي با تبخيروتعرق بسيار زياد نسبت به سال هاي متوسط در حدود 2000 متر مكعب در هكتار بيشتر است. در سال هاي با تبخيروتعرق بسيار زياد اتخاذ دير كاشت موجب افزايش بيش از 210 ميلي‌متر در نياز خالص آبياري شود. با توجه به نتايج به دست آمده مشخص گرديد در صورت وجود پيش‌بيني هاي اقليمي دال بر گرم بودن فصل برنجكاري بهتر است كه نوع مديريت آبياري با آب موجود با محاسبات سال‌هاي پر تبخير و تعرق متناسب شود.