چاله‌ها و چالش‌هاي پژوهش در علوم انساني در ايران؛ پنجره‌اي به‌روي سياست‌گذاري علم

انجام پژوهش در زمينۀ علوم انساني در ايران با دشواري‌هايي اساسي همراه است. هدف اين پژوهش شناسايي اساسي‌ترين چالش‌ها و موانع پژوهش در زمينۀ علوم انساني در ايران است. پژوهش‌ها و مطالعه‌هاي گوناگوني درباره موانع و كاستي‌هاي انجام پژوهش در زمينۀ علوم انساني در ايران به انجام رسيده‌اند كه دربردارنده داده‌هايي ارزشمندند. در اين پژوهش، با روش‌شناسي »مرور نظام‌مند «، 32 اثر در پيوند با موضوع اين مقاله (مانند پايان‌نامه و رساله، مقاله نشريه، و مقاله همايش) در پايگاه‌هاي اطلاعاتي گوناگون فارسي شناسايي و تمام‌متن آنها مطالعه شد. با روش كدگذاري به تحليل داده‌ها پرداخته و دسته‌ها و ابعاد دشواري پژوهش شناسايي شدند. نزديك به 200 مانع پژوهش در زمينه علوم انساني در نوشته‌هاي دانشگاهي برجسته شده كه آنها را مي‌توان در 93 مؤلفه خلاصه كرد. مؤلفه‌ها را نيز مي‌توان در هفت بُعد گسترده، يعني بافت اجتماعي فقير، زيرساخت سست، سازمان و مديريت ناكارآمد، سياست‌گذاري نادرست، ضعف پژوهشگران، قوانين و مقررات ناسازگار، و ماهيت متفاوت دسته‌بندي كرد. گمان مي‌رود كه »سازمان و مديريت ناكارآمد « بيش از ديگر ابعاد، مانع پژوهش در زمينه علوم انساني در ايران است. اين مقاله از مهمترين كوشش‌هايي است كه نگاهي نسبتاً فراگير روي بازدارنده‌ها و دشواري‌هاي انجام پژوهش در زمينۀ علوم انساني دارد. از اين رو، اين مطالعه از مهمترين پژوهش‌ها براي به دست دادن ديدي نسبتاً فراگير درباره بازدارنده‌هاي پژوهش در علوم انساني در ايران است. سياست‌گذاران و تصميم‌گيران پژوهش كشور بايد از موانعي كه سر راه پژوهش هستند آگاه باشند تا برنامه‌هاي درست و كارآمدي طراحي و اجرا كنند. يافته‌هاي اين پژوهش مي‌تواند فهم بهتري از موانع پژوهش علوم انساني در ايران به دست دهد.