بررسي كاركردهاي دين از ديدگاه ريچارد داوكينز و آليستر مك‌گراث

ريچارد داوكينز – زيست‌شناس به عنوان بزرگترين مبلّغ الحاد جديد در صدد است تا كاركردهايي كه براي دين برشمرده‌اند را با رويكرد الحادي و علمي نفي كند. زايتگايست اخلاقي، فرضيه مم، مفهوم باور به باور و بديل‌هايي براي تسلي‌بخشيِ دين، از جمله مفاهيمي است كه وي در اين راستا بهره مي‌جويد. در مقابل، آليستر مك‌گراث – زيست‌شناس و الهي‌دان مسيحي از كاركردهاي اخلاقي و رواني دين دفاع مي‌كند. عدم وفاداري به متدولوژي علمي كه داوكينز مدعي پيروي از آن است، از جمله مهم‌ترين نقدهاي مك‌گراث به داوكينز است. به نظر مك‌گراث تحقيقات علمي از رابطه‌اي معنادار ميان التزام به دين و كاركردهاي مثبت دين، حكايت مي‌كند كه البته داوكينز مغرضانه به چنين تحقيقاتي توجه نمي‌كند. مسأله نوشتار حاضر آن است كه تقابل اين دو ديدگاه را نشان داده و به بوته نقد گذارد. در ارزيابي اين تحقيق، به لحاظ گردآوري از روش كتابخانه‌اي و به لحاظ مقام داوري از روش تحليلي سود جسته‌ايم. يافته پژوهش حاضر آن است كه اغلبِ نقدهاي مك‌گراث به داوكينز مفيد و اثر بخش بوده اما در مواردي اشكالاتي بدان وارد است.