محور افقي و عمودي خط ذهني زمان در گويشوران زبان فارسي

در اين پژوهش جهت افقي و عمودي بودن خط زمان در ذهن گويشوران زبان فارسي از منظر استعارهاي مفهومي ليكاف و جانسون مورد بررسي قرار مي‌گيرد. خط ذهني زمان به عنوان يك مفهوم انتزاعي با توجه به تجارب شناختي و ذهن بدنمند ما ممكن است به صورت استعاري تحت تاثير مفاهيم عيني فضا در ذهن مفهوم سازي شود. در اين تحقيق از يك نوع آزمايش تجربي به صورت مرتب سازي مكعب‌هاي رنگي زمان در ابعاد و جهات احتمالي مختلف در مفاهيم روزهاي هفته شامل شنبه، يكشنبه، و دوشنبه؛ سه وعده اصلي شامل صبحانه، ناهار و شام؛ و مفهوم زمان شامل گذشته، حال و آينده استفاده شده است. تعداد 45 كارمند زن و مرد با محدوه سني 27 تا 45 سال از دانشگاه آزاد اسلامي واحد بين المللي خرمشهرخليج فارس در اين آزمون شركت نمودند. درصد و ميانگين بسامد وقوع مرتب سازي مكعب‌هاي رنگي در سه مفهوم زمان نشان داد كه به ترتيب محورهاي افقي جانبي راست به چپ برگرفته از جهت نوشتاري زبان فارسي با 45.6 درصد به عنوان اولين؛ محور افقي سهمي عقب به جلو برگرفته از جهت راه رفتن، استعاره‌هاي زباني، و جهت نگاه با 25.7 درصد به عنوان دومين؛ و محور افقي جانبي چپ به راست برگرفته از جهت نوشتاري اعداد و رياضيات با 14.6 درصد به عنوان سومين منابع اقتباسي مفاهيم انتزاعي زمان در زبان فارسي قلمداد مي‌گردند. نتايج نشان مي‌دهد كه در ذهن فارسي زبانان تجربه شناختي جهت نوشتاري زبان بر اثر تكرار و تجربه حسي حركتي همچنان به عنوان غالب‌ترين الگو بازنمايي دارد و بعد از اين الگو جهت راه رفتن و نگاه كه جهتي رو به جلو دارد به ميران قابل ملاحظه اي بر بازنمايي جهت خط ذهني زمان تاثير دارد.