تأثير كاربرد اسيد ساليسيليك در كاهش اثر تنش سرماي ناشي از كاشت تأخيري در ژنوتيپ‌هاي كلزا (.Brassica napus L)

به‌منظور بررسي اثر كاربرد اسيد ساليسيليك در كاهش اثرات تنش سرماي ناشي از كاشت تأخيري در ژنوتيپ‌هاي كلزا، اين آزمايش طي سال‌هاي زراعي 94-1393 و 95-1394 در دانشكده كشاورزي دانشگاه زنجان به‌صورت فاكتوريل اسپليت پلات اجرا شد. عوامل مورد بررسي شامل برهم‌كنش تاريخ كاشت (20 شهريور و 15 مهر) و اسيد ساليسيليك (شاهد (محلولپاشي با آب مقطر)، 250 و 500 ميكرومولار) به‌عنوان عامل اصلي و ژنوتيپ (كرج3، اكاپاي، زرفام و L14) به‌عنوان عامل فرعي، بودند. اثر تاريخ كاشت ×محلولپاشي اسيد ساليسيليك × ژنوتيپ بر درصد بقاي زمستانه، عملكرد دانه و اجزاي آن، شاخص برداشت و زيست‌توده معني‌دار بود. با تأخير در كاشت درصد بقاي زمستانه همه ژنوتيپ‌ها كاهش يافت اما شدت كاهش بسته به ژنوتيپ متفاوت بود. همچنين مشخص شد كه كاهش درصد بقا در اثر تأخير در كاشت، تا حدودي با كاربرد اسيد ساليسيليك قابل جبران است كه بسته به غلظت اسيد ساليسيليك و ژنوتيپ متفاوت بود. بيشترين عملكرد دانه (576/8 گرم بر متر‌مربع) را ژنوتيپ كرج3 در شرايط محلولپاشي اسيد ساليسيليك با غلظت 500 ميكرومولار در تاريخ كاشت 20 شهريور داشت، درحالي كه كمترين عملكرد دانه (253 گرم بر متر‌مربع) در ژنوتيپ زرفام در شرايط عدم محلولپاشي اسيد ساليسيليك در كاشت 15 مهر مشاهده شد. كاربرد اسيد اسيد ساليسيليك سبب جبران بخشي از كاهش عملكرد ناشي از تأخير در كاشت شد، به نحوي كه عدم كاربرد اسيد ساليسيليك و كاربرد مقادير 250 و 500 ميكرومولار اسيد ساليسيليك در كاشت 15 مهر باعث شد عملكرد دانه در ژنوتيپ كرج3 به‌ترتيب 36، 31 و 18 درصد و در ژنوتيپ L14 به ترتيب 26، 21 و 8 درصد نسبت به كاشت 20 شهريور كاهش نشان دهد. عملكرد ژنوتيپ‌ زرفام در تاريخ كاشت تأخيري نسبت به تاريخ كاشت در شرايط عدم كاربرد و كاربرد مقادير 250 و 500 ميكرومولار اسيد ساليسيليك به‌ترتيب 9 و 5 درصد كاهش و 13 درصد افزايش نشان داد. بين اجزاي عملكرد دانه با درصد بقا همبستگي مثبت و معني‌داري وجود داشت. اگرچه تأخير در كاشت باعث كاهش عملكرد دانه، اجزاي آن، شاخص برداشت و زيست‌توده در تمامي ژنوتيپ‌ها شد اما شدت كاهش تابع ژنوتيپ‌ بود. مصرف اسيد ساليسيليك باعث تعديل اثر تأخير در كاشت شد و اين اثر تعديلي در شرايط كاربرد اسيد ساليسيليك با غلظت 500 ميكرومولار نسبت به 250 ميكرومولار بيشتر بود. به‌طوركلي نتايج نشان داد در هر دو تاريخ كاشت ژنوتيپ كرج3 در همه سطوح اسيد ساليسيليك بيشترين عملكرد دانه را به‌خود اختصاص داد از همين رو براي كاشت در مناطقي با شرايط مشابه قابل پيشنهاد است.