بررسي نقش مشاركت در ورزش هاي گروهي و انفرادي در كيفيت زندگي بيماران بهبوديافته از اعتياد

هدف از پژوهش حاضر، بررسي تأثير ورزش هاي گروهي و انفرادي بر كيفيت زندگي بيماران بهبود يافته از اعتياد بود. اين پژوهش از لحاظ نتيجه كاربردي و از لحاظ روش شناسي، تجربي بود. جامعه آماري پژوهش تمامي معتاداني بودند كه در تابستان سال 2019 به مراكز ترك اعتياد استان تهران مراجعه نموده بودند. نمونه آماري شامل 90 نفر بودند كه به صورت تصادفي انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده شامل پرسشنامه محقق ساخته مشخصات فردي و پرسشنامه استاندارد كيفيت زندگي سازمان بهداشت جهاني 26 سؤالي (WHOQOLBREF) بودند. تجزيه و تحليل داده هاي پژوهش در دو سطح آمار توصيفي و استنباطي صورت گرفت. در سطح آمار توصيفي با استفاده از مشخصه هاي آماري نظير فراواني، درصد، ميانگين و انحراف معيار به تجزيه و تحليل داده ها پرداخته و در سطح آمار استنباطي از آزمون كومولوگروفاسميرونوف (KS) جهت بررسي نرمال بودن داده ها، آزمون لوين جهت بررسي همساني واريانس ها و آزمون F جهت بررسي همگني شيب رگرسيوني و در نهايت از آناليز تحليل كوواريانس (ANCOVVA) جهت تحليل فرضيه ها استفاده شد. جهت تجزيه و تحليل داده هاي جمع‌آوري شده از نرم افزار Spss نسخه 22 استفاده شد. بر اساس نتايج به دست آمده، فرضيه هاي پژوهش در سطح معناداري p 0/05 تأييد شدند. اين نتايج نشان داد ورزش هاي گروهي و انفرادي تأثير مثبت و معني داري بر كيفيت زندگي معتادان درحال بهبودي داشت و همچنين ورزش گروهي موجب افزايش كيفيت زندگي بيشتري نسبت به ورزش هاي انفرادي بود.مقدمهعواقب جبران‌ناپذير اعتياد و درصد بالاي نسل جوان گرفتار آن، ضرورت پيشگيري و درمان اين بلاي خانمان‌سوز را گوشزد مي كند و نيازمند اين است مسئولين امر و مردم با همت بيشتري براي بهبود اين وضعيت اقدام كنند (عالي و جندقي، 1999). يكي از رويكردهاي درمان اعتياد، بهره گيري از برنامه هاي جايگزين است، برنامه هايي كه در نهايت، درصدد است فرد را ازنظر هيجاني متحول سازد و عزت نفس وي را افزايش دهد. عزت‌نفس پايين و احساس ناكارآمدي عامل زيربنايي مصرف مواد هستند. فراهم كردن فضاهاي مناسب از قبيل گسترش مراكز ورزشي، هنري و تفريحي مي توانند در پيشگيري و درمان اعتياد كمك‌كننده باشد (شاه محمدي، 2009). ورزش يك روش غير دارويي است كه مي تواند يك روش درماني و محافظتي در برابر اعتياد و جلوگيري از بازگشت به مصرف مواد باشد (قربان زاده و لطفي، 2018). همچنين ورزش نقش مهمي در سلامت روان انسان دارد، به‌طوري‌كه در سال 2002 شعار سازمان بهداشت جهاني «تحرك رمز سلامتي» عنوان‌شده است (نوروزي و همكاران، 2011). هم‌چنين ثابت‌شده است كه ورزش موجب كاهش اضطراب و افسردگي، تنظيم و تعديل ميزان استرس‌ها و فشارهاي رواني و حتي تعقيب شخصيتي به‌صورت پيدايش ديد بهتر نسبت به زندگي مي‌شود (فضلي و الوندي، 2012). ابزار پژوهشاين پژوهش از لحاظ نتيجه كاربردي و از لحاظ روش شناسي، تجربي بود. جامعه آماري پژوهش تمامي معتاداني بودند كه در تابستان سال 2019 به مراكز ترك اعتياد استان تهران مراجعه نموده بودند. نمونه آماري شامل 90 نفر بودند كه به صورت تصادفي انتخاب شدند. ابزار پژوهش نيز شامل: ۱ پرسشنامه محقق ساخته مشخصات فردي:اين پرسشنامه حاوي سؤالاتي در رابطه با مشخصات فردي آزمودني از قبيل سن، قد، وزن، وضعيت تأهل، وضعيت شغلي، ميزان فعاليت بدني در هفته، سابقه ورزشي، مدت‌زمان مصرف مواد مخدر، نوع مواد مصرفي و مدت‌زمان بهبودي بود.۲ پرسشنامه 26 سؤالي كيفيت زندگي سازمان بهداشت جهاني (WHOQOL BREF): يك ابزار اندازه گيري و جمع آوري داده ها در اين تحقيق پرسشنامه 26 سؤالي كيفيت زندگي سازمان بهداشت جهاني است كه در سال 1996 توسط گروهي از كارشناسان سازمان بهداشت جهاني با تعديل گويه هاي فرم 100 سؤالي اين پرسشنامه ساخته شد كه كيفيت زندگي كلي و عمومي فرد را مي سنجد. (جات و همكاران، 2006). تمرين ها و ورزش هايي كه در اين پژوهش استفاده شد شامل ورزش هاي گروهي و انفرادي و تمرينات آمادگي جسماني و چند مسابقه بود. در انتخاب ورزش ها به عملي بودن آن ها توجه شد كه اين موضوع از اين لحاظ حائز اهميت است كه با فضاي كافي و همچنين وسايل و تجهيزاتي كه در دسترس بودند و در نظر گرفتن شرايط ايمني آزمودني ها هم خواني داشته باشند. هر جلسه تمريني يك ساعت بود كه 20 دقيقه براي گرم كردن، 30 دقيقه براي تمرين اصلي و برگزاري رقابت دوستانه و 10 دقيقه انتهايي براي سرد كردن و بازگشت به حالت اوليه در نظر گرفته شد. تجزيه‌وتحليل يافته‌ها با توجه به آناليز كوواريانس براي تحليل متغير كيفيت زندگي در گروه آزمايش و كنترل با توجه به سطح معناداري و آماره F اختلاف بين آن‌ها ازلحاظ آماري معنادار مي‌باشد. لذا بين نمرات پس‌آزمون كيفيت زندگي در گروه ورزش گروهي و انفرادي با نمرات پس‌آزمون و پيش‌آزمون گروه كنترل و پيش‌آزمون گروه ورزش گروهي و انفرادي تفاوت معناداري وجود دارد. همچنين اين اختلاف با توجه به ميانگين متغيرها به سمت گروه آزمايش پس‌آزمون يا همان گروه ورزش گروهي و انفرادي مي‌باشد؛ به‌عبارت‌ديگر گروهي كه ورزش گروهي و انفرادي انجام داده‌اند كيفيت زندگي بهتري نسبت به گروه كنترل دارند. به‌عبارت‌ديگر ورزش گروهي و انفرادي موجب افزايش كيفيت زندگي در آن‌ها گرديده است. بدين ترتيب فرضيه اول پژوهش تائيد گرديد. نتيجه‌گيريامروزه جوامع به‌طور گسترده اي از نقش ابزاري فعاليت بدني در كيفيت زندگي فردي آگاه شده اند. اطلاعات حمايت كننده در مورد فوايد ناشي از شركت در فعاليت جسماني مناسب و ادامه منظم آن در سلامتي رو به افزايش است (خلجي، 1396). امروزه نقش مهم فعاليت جسماني در پيشگيري از امراض و ارتقاي سلامت روشن تر شده است. ارزش ورزش به‌عنوان يك روش درماني در معالجه امراض و توان‌بخشي صدمات مشخص گرديده است (ساري و همكاران، 2019). اين ارتباط تنگاتنگ ما را براين داشت كه يكي از مناسب ترين و مفيدترين روش هاي درماني، يعني ورزش و فعاليت بدني را انتخاب كنيم وهمان‌طور كه نتايج پژوهش نشان داد، در اين راه به نتيجه مطلوب رسيديم و توانستيم گوشه اي از رسالت جامعه تربيت بدني كشور، يعني مشاركت در توسعه سلامت جامعه را جامه عمل بپوشانيم.