ارزيابي محصول‌دهي ژنوتيپ‌هاي زمستانه برتر گلرنگ تحت شرايط كمبود آب طي مراحل روزت و پرشدن دانه در دشت تبريز

اهداف: مطالعه به‌منظور بررسي اثرات تنش كمبود آب در مراحل روزت پاييزه و پرشدن دانه روي عملكرد و اجزاي عملكرد دانه و روغن ژنوتيپ‌هاي زمستانه برتر گلرنگ و شناسايي ارقام متحمل به خشكي جهت كشت در اراضي كمبازده دشت تبريز اجرا گرديد. مواد و روش‌ها: آزمايش به‌صورت كرت‌هاي خرد شده بر پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي آذربايجان شرقي طي سال زراعي 991398 پياده شد. فاكتور اصلي تنش خشكي با سه سطح بدون تنش و خشكي در دوره‌هاي روزت و پرشدن دانه و فاكتور فرعي پنج ژنوتيپ‌ گلرنگ شامل: پديده، گل‌مهر، پرنيان، مكزيك14 و مكزيك248 بودند. يافته‌ها: اثر كمبود آب در مرحله روزت پاييزه روي عملكرد دانه و روغن و اجزاي آن غير‌معني‌دار بود ولي در مرحله پرشدن دانه باعث كاهش معني‌دار صفات مذكور گرديد. همبستگي بين قطر طبق با شاخص برداشت، وزن هزار دانه، عملكرد دانه و روغن معني‌دار شد. اجزاي عملكرد با يكديگر و عملكرد دانه و روغن همبستگي معني‌داري داشتند. بين ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه بيشترين مقادير عملكرد دانه و روغن به پديده، گل‌مهر و مكزيك 248 تعلق داشت. نتيجه‌گيري: مرحله روزت پاييزه در گلرنگ از نظر كمبود آب بحراني نبود ولي خشكي در دوره پرشدن دانه‌ها باعث كاهش معني‌دار قطر طبق، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، عملكرد دانه و روغن گرديد. به‌نظر مي‌رسد ژنوتيپ‌هاي پديده، گل‌مهر و مكزيك 248 در اراضي كم‌بازده و دچار كمبود آب دشت تبريز قابل كشت بوده و مكزيك 248 مي‌تواند در برنامه‌هاي اصلاحي گلرنگ به‌كار رود.