نقش هاي ملي و سياست خارجي ايران: تحليل كمي مصاحبه ها و سخنراني هاي شهيد بهشتي

با توجه به موقعيت و جايگاه سياسي شهيد بهشتي در سال‌هاي اول انقلاب، پرسش اصلي پژوهش اين است كه شهيد بهشتي چه نقش هاي ملي را براي سياست خارجي ايران در نظر داشت؟ فرضيه پژوهش به نقش‌هايي همچون رهبري جهان اسلام، حامي مستضعفان و مبارزه با استكبار و استعمار اشاره دارد. براي پاسخ به اين پرسش، از الگوي نظري كي.جي هالستي و نقش‌هاي مورد اشاره ايشان استفاده و اين نقش‌ها با ديدگاه‌هاي شهيد بهشتي انطباق داده شد. براي اين منظور از دو روش تحليل كمّي (شمارش بسامد شاخص‌هاي مرتبط با نقش‌هاي ملي) و تحليل كيفي (تفسير يافته‌ها با روش توصيفيتحليلي) استفاده گرديد. يافته‌هاي پژوهش نشان داد از ميان شانزده نقش ملي مورد اشاره هالستي، نقش هاي ملي دولت ضد امپرياليسم (بسامد 131)، دولت مدافع اسلام (بسامد 53) و سنگر انقلاب و رهايي بخش (بسامد 48) بيشترين انعكاس را در كلام شهيد بهشتي داشته است. اين در حالي بود كه در هيچ كجا به نقش‌هايي همچون رهبر و حافظ منطقه اشاره‌اي نشده است؛ در عوض سه نقش از سوي شهيد بهشتي براي سياست خارجي ايران تجويز گرديده كه در نقش‌هاي مورد اشاره هالستي قرار ندارند. اين نقش‌ها عبارتند از: دولت ضد صهيونيسم، دولت عدالتخواه و دولت صلح‌طلب.