بررسي شرايط يكپارچگي بصري-كالبدي مجموعه بناهاي باارزش با كاربست روش ارزيابي تاثيرات ميراثي (HIA) (نمونه مطالعاتي: مجموعه بناهاي زنديه شيراز)

پديده توسعه شهري موجب دگرگوني شهرهاي موجود شده است و حفاظت از ميراث تاريخي را در هسته برنامه‌ريزي شهري قرار داده‌است. اما، درنظر گرفتن مفاهيم سنتي ميراث، كه عناصر تاريخي با ارزش را به صورت جداگانه در يك چارچوب گسترده‌تر شهري قرار مي‌دهد؛ براي حفاظت از شخصيت و اهميت ميراث تاريخي، جوابگوي اهداف حفاظت از ميراث نيست. بنابراين، تغيير در مقياس حفاظت از ميراث، از چالش‌هاي حفاظت از ميراث به وجود آمد؛ و پيامد آن، ظهور رويكرد »منظر تاريخي شهر « بود. همچنين مفهوم يكپارچگي به منظور ايجاد تعادل بين رويكردهاي حفاظت و توسعه مورد توجه قرار گرفت. هر پروژه ساختماني يا هرگونه ساخت‌و‌ساز جديد در نزديكي و در حريم مجموعه‌ها يا بناهاي ميراثي، به طور بالقوه داراي اثرات بصري بر ميراث تاريخي است كه بررسي و ارزيابي اثرات نامطلوب قبل و در حين اجراي آن، امكان اتخاذ يك استراتژي مؤثر براي به حداقل رساندن يا كاهش اثرات نامطلوب بر ميراث تاريخي را فراهم مي‌كند. كميته ميراث جهاني يونسكو در راستاي ارائه راهكار، »روش ارزيابي تاثيرات ميراثي « را ارائه داده‌است و براي ارزيابي رضايت‌بخش اين تهديدات بالقوه، بررسي تأثير اين تهديدات بر صفات برجسته جهاني ميراث را پيشنهاد مي‌دهد. اين پژوهش در پي آن است كه با كاربست چارچوب ارزيابي تأثيرات ميراثي در بررسي يكپارچگي بصري كالبدي مجموعه بناهاي باارزش، مجموعه زنديه شيراز را به‌عنوان نمونه‌اي از مجموعه بناهاي تاريخي ميراثي مورد مطالعه و آزمون قرار دهد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، كاربردي است؛ و از رويكرد كيفي به منظور نيل به اهداف خود استفاده مي‌نمايد. تأثيرات ميراثي در مجموعه زنديه شيراز با در نظر گرفتن سه معيار فقدان حفاظت و سوء مديريت، حساسيت ويژگي‌ها و شدت تأثيرات در سه مقياس مجموعه بناهاي باارزش، سازمان فضايي، مورفولوژي و سازمان بصري انجام شده است. ارزيابي شدت تأثيرات نشان مي‌دهد كه مجموعه در اين ابعاد دچار آسيب جدي شده است. هم‌چنين ماتريس اولويت‌بندي تأثيرات، نشان مي‌دهد مقياس اول داراي آسيب كم، و مقياس دوم و سوم داراي آسيب شديد و داراي اولويت بسيار بالا براي ارائه راهكارهاي حفاظت از ميراث تاريخي هستند.