پيشگامان جامعه شناسي كودكي در ايران: مطهري، شريعتي، فلسفي

پژوهش حاضر به دنبال شناسايي اولين انديشه‌ها پيرامون تحليل اجتماعي و فرهنگي كودك و كودكي در ايران و همچنين شناسايي اولين متفكراني كه به دنبال مطالعه‌ي جامعه شناسانه‌ي كودك و كودكي بودنده‌اند، مي‌باشد. چنين اقدامي پاسخي در برابر ناديده‌انگاري سهم جوامع شرقي در فضاي علمي جامعه‌شناسي كودكي در جهان است. رويكرد پژوهش حاضر كيفي تاريخي و با روش تحليل اسنادي است. نتايج نشان مي‌دهند كه با وجود انديشه‌هاي فلسفيِ متفكراني چون فارابي، بوعلي‌سينا، ابن مسكويه، خواجه نصير، غزالي، ملاصدرا، ابن‌خلدون كه پيرامون كودك و كودكي بحث كرده‌اند، بر اساس جريان‌ها و وقايع اجتماعي و فرهنگي بخصوص چالش‌هاي علما با برنامه‌هاي سكولارسازي حكومت پهلوي، كساني چون مطهري، شريعتي و فلسفي، نگاه مبتني بر زمينه‌هاي اجتماعي و فرهنگي نسبت به كودك و كودكي در ايران را آغاز كردند. آنها در فضاي فكري خودشان يك جامعه‌ي ايده‌آل را متصور هستند كه مهمترين شاخصه آن دين اسلام با محوريت آيين تشيع است. لزوم چنين جامعه‌اي از نظر آنها وجود كنشگراني با شخصيت و روحيه‌ي مذهبي شيعي مي‌باشد، به همين دليل كودكان از نظر آنها كنشگران بالقوه‌اي براي جامعه‌ي ايده‌ال مورد نظر هستند كه بايد با آموزش‌هاي مذهبي، آماده شوند. به همين دليل به نظر آنها مهمترين ساختار در جامعه‌ي فعلي، نظام تعليم و تربيت است؛ مهمترين كنشگران در جامعه فعلي، كودكان هستند؛ مهمترين متخصصان در جامعه‌ي فعلي علما و متخصصان ديني و مهمترين نقش‌ها در جامعه‌ي فعلي، نقش والدين، مربيان و معلمان به عنوان نيروهاي اصلي تعليم و تربيت كودكان مي‌باشند. بنابراين كودكان و كودكي موضوع مورد تمركز انديشه‌هاي هر سه متفكران قرار گرفت.