عنوان مقاله :
گونگ و سراي، بررسي مجموعه‌هاي سلطنتي امپراطوران مغول و ايلخانان در قرون هفتم و هشتم ه.ق
عنوان به زبان ديگر :
Gong and Saray, A Study of the Royal Collections of the Mongol Emperors and Ilkhanid Dynasty in the Thirteenth and Fourteenth Centuries AB
پديد آورندگان :
گركاني دشته، شاهين دانشگاه آزاد اسلامي تهران - دانشكده علوم انساني - واحد علوم و تحقيقات - گروه تاريخ و باستان شناسي , مرتضايي، محمد پژوهشگاه ميراث فرهنگي و گردشگري تهران - گروه باستان شناسي دوران اسلامي
كليدواژه :
مجموعه‌هاي سلطنتي , اقامتگاه‌هاي فصلي , اقامتگاه‌هاي دوره‌اي , مغولان , ايلخانان , گونگ سراي
چكيده فارسي :
سراي، يك اسم عام در واژه نامه معماري ايران بوده كه در متون تاريخي عهد ايلخاني براي اشاره به مجموعه‌هاي اقامتي ايلخانان در ايران و خانان مغول در چين و مغولستان استفاده شده است. گونگ نيز همچون سراي، يك اسم عام در واژه نامه معماري چيني است. از اين واژه نيز در متون تاريخي عهد يوآن، براي اشاره به مجموعه‌هاي اقامتي خانان مغول در چين و مغولستان استفاده شده است. استفاده هم زمان از اين دو واژه در منابع ايراني و چيني، براي دو دودماني كه داراي ريشۀ فرهنگي مشترك بوده‌اند، فرضياتي را مبني بر وجود مشابهت‌ها و تأثيرات احتمالي ميان آن‌ها به ذهن متبادر مي‌سازد. اين پژوهش سعي دارد تا با اتكاء به آخرين مستندات باستان‌شناسي و منابع تاريخي، به اين سؤالات پاسخ دهد كه مجموعه‌هاي سلطنتي خانان مغول در مغولستان و ايلخانان در ايران داراي چه ويژگي‌هايي بوده و اين دو دسته، چه شباهت‌ها و تفاوت‌هايي با يكديگر داشته‌اند؟ اطلاعات اين مقاله با روش‌هاي اسنادي، مشاهدۀ بصري و مقايسۀ يافته‌هاي حاصل‌شده، گردآوري و سپس با انجام مطالعات تطبيقي با در نظر گرفتن شباهت‌ها و تفاوت‌ها ميان گونگ‌هاي خانان مغول در چين و مغولستان و سراي‌هاي ايلخانان در ايران، دسته‌بندي و با يكديگر تطبيق داده شده است. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه گونگ‌هاي مغولي و سراي‌هاي ايلخاني از لحاظ ساختارهاي كلي و نحوه قرارگيري در شهرها و يا خارج از محيط شهرها، داراي مشابهت با يكديگر بوده‌اند و تنها تفاوت ميان آن‌ها، در نحوه چيدمان بناهاي مجموعه بوده كه در سراي‌هاي ايراني از ساختار چهارايواني و در گونگ‌هاي مغولي از فرم مركزگراي كوران تبعيت شده است.
چكيده لاتين :
Saray is a common name in the dictionary of Iranian architecture that has been used in the historical texts of the Ilkhanate era to refer to the residential complexes of the patriarchs in Iran and the Mongol dynasty in China and Mongolia. The term Gong is also used in Yuan historical texts to refer to the residential complexes of the Mongol dynasty in China and Mongolia. The simultaneous use of these two words in Iranian and Chinese sources for two dynasties with common cultural roots, leads to theories about the existence of similarities and possible effects between them. This study tries to answer the questions based on the latest archaeological documents and historical sources. What are the characteristics of the royal collections of the Mongol khans in Mongolia and the Ilkhans in Iran? What are the similarities and differences between these two groups? The data of this article were collected by documentary methods, visual observation, and comparison of the obtained findings. Then the data were categorized by comparative studies between the Mongol dynasty's Gongs in China and Mongolia and the Ilkhanate dynasty's Sarays in Iran. The results of this study showed that the Mongol Gongs and Ilkhanate Sarays were similar to each other in terms of general structures and location in cities or outside the cities, and the only difference between them was in the way the buildings were arranged. Iranian Sarays were designed with four porches, and in Mongolian Gongs, the form of curran was used.
