مقايسه روش قطره‌اي نواري با آبياري سطحي و پايش شوري خاك در كشت گندم و ذرت آبياري شده با آب لب شور

اين تحقيق به‌منظور مقايسه و پايش دو سامانه آبياري قطره‌اي و سطحي براي كشت‌هاي‌ ذرت و گندم در سه فصل كاشت از تابستان 1395 تا بهار 1397 در يكي از ايستگاه‌هاي تحقيقات كشاورزي خوزستان واقع در اهواز طراحي و اجرا شد. منبع آب آبياري رودخانه كارون با شوري سه دسي‌زيمنس بر متر در مقطع اهواز بود. اين پژوهش به‌صورت طرح آماري بلوك‌هاي ‌كامل تصادفي با سه تكرار انجام گرديد. تيمارها و مبناي بلوك‌بندي در كشت ذرت، رژيم آبياري دو و چهار روزه و در كشت گندم، فواصل 60،40 و 75 سانتي‌متري بين نوارهاي قطره‌اي بود. نتايج نشان داد كه حجم آب كاربردي در سامانه قطره‌اي براي كشت‌هاي ذرت و گندم به‌‌ترتيب %24 و %32 نسبت به سامانه سطحي كمتر بود. همچنين بهره‌وري آب در سامانه قطره‌اي براي كشت ذرت در عملكرد علوفه‌اي و دانه‌اي به‌ترتيب 16% و 21% و براي كشت گندم به ميزان %35 نسبت به سامانه آبياري سطحي بيشتر بود. در كشت گندم ميزان بهره‌‌وري آب براي فواصل مختلف نوارهاي قطره‌اي از همديگر نيز اختلاف معني‌داري نداشت بنابراين مي‌توان در خاك‌هايي با بافت سنگين، از نوارهاي آبياري قطره‌اي با فواصل 75 سانتي‌متري براي كشت گندم بهره‌برداري كرد. در تحليل پايش خاك، سامانه قطره‌اي موجب كاهش كيفيت خاك شد. به‌نحوي‌كه خاك غيرشور غيرسديمي (ECe=3.09dS/m, ESP=6.18%) ابتداي تحقيق، بعد از سه فصل كاشت با اين سامانه، شور شد (ECe=7.63dS/m, ESP=12.63%). اما، با وجود انباشت نمك ها در پيرامون خاك خيس شده زير قطره‌چكان‌ها، رشد و عملكرد گياهان در سامانه قطره‌اي نسبت به سامانه آبياري سطحي بهتر بود و دليل آن بالا نگه‌داشتن پتانسيل آب خاك در محيط اطراف ريشه و در زير قطره‌چكان‌ها بود كه تجمع نمك را كاهش داده و رشد بهتر گياه را با وجود آب‌شور محقق ساخت. نتايج اين پژوهش نشان داد كه در صورت استفاده از سامانه قطره‌اي براي اقليم مشابه مناطق مركزي و جنوبي خوزستان، زهكشي اراضي و عمليات آبشويي در انتهاي فصل كشت براي حفاظت خاك ضرورت دارد.