بررسي پيكره بنياد هم معنايي افعال در زبان عربي و نقش باهم آيي در تعيين معنا

رويكردهاي جديد زبانشناسي، ابزارهاي نويني براي بررسي زبان در اختيار قرار داده است. يكي از اين رويكردها، زبانشناسي پيكره‌اي است كه با كمك حجم وسيعي از داده‌هاي زباني، به مطالعه زبان مي پردازد. بررسي باهم آيي واژگان در يك پيكره بزرگ از داده‌هاي زبان طبيعي، افق گسترده‌تري براي بررسي هم‌معنايي ترسيم مي‌كند. در پژوهش حاضر پنج دسته از واژگان هم‌معنا انتخاب شده است كه عبارتند از (طرد، نبذ، دحر)، (ترك، غادر)، (أعطي، منح)، (كتم، ستر) و (ارتشف، شرب). رويكرد پژوهش بررسي همزماني است. با استفاده از ابزار Sketch Engine ‌واژه‌هاي هم‌معنا در پيكره arTenTen2012 جستجو شد. همنشينهاي پربسامد هر كدام استخراج شد. از آنجاكه تمام افعال از نوع متعدّي انتخاب شده‌اند، با تمركز بر همنشين‌هايي كه مفعول فعل -يا شبه فعل- محسوب مي‌شوند، سطوح مشترك و متمايز هر كدام در قالب يك جدول آماري ارائه گرديد. نتايج نشان داد (طرد) با اشخاص، (نبذ) با صفات نكوهيده و (دحر) با سركوب فتنه‌ها و بيماري‌ها، بيشترين همنشيني را دارند. فعل‌هاي (ترك و غادر) صرفا در مورد اماكن اشتراك معنايي دارند. (غادر) با اماكني بيشترين بسامد را دارد كه برگشت فرد به آن مكان، به طور معمول زياد اتفاق نمي-افتد. (ترك) به صورت انحصاري در مورد تكاليف ديني و برجاي گذاشتن اثر و نشانه، به كار رفته است. حال آنكه (غادر) در اين موارد هيچ بسامدي ندارد. فعل (أعطي) با مواردي سر و كار دارد كه اعطاي آنها به صورت فيزيكي اتفاق نمي‌افتد. اما مفعول‌هاي همنشين با (منح) از نوع فيزيكي و يا مواردي هستند كه به صورت مدرك و مجوز ارائه شده‌اند.