كليدواژه :
شاخص رطوبت توپوگرافي , شاخص قدرت رودخانه , شماره منحني , مديريت ريسك سيل
چكيده فارسي :
مقدمه و هدف: در حوضه هاي فاقد آمار هيدرومتري نميتوان رفتار هيدرولوژيك را نسبتاً دقيق به دست آورد؛ اما با پرداختن به ويژگيهاي ژئومرفيك ميتوان بر اين مشكل فائق آمده تا در آينده به كاهش خسارات ناشي از سيل پرداخت. در اين تحقيق به‌منظور تعيين خطر سيلاب مناطق سيل گير از دو عامل ژئومرفيك شامل شاخص رطوبت توپوگرافي و شاخص قدرت رودخانه استفاده شد.
مواد و روش ها: با توجه به نبود دادههاي كافي در ارتباط با دبي رودخانه حوزه آبخيز وازرود اقدام به تعيين مشخصه هاي خطر سيل تاريخي در اين منطقه شد. در مرحله نخست از روش SCS به منظور شبيهسازي دبي اوج استفاده شد. پس از تعيين مشخصه هاي كمي خطر سيل (دبي اوج) در مرحله بعد اقدام به پيشبيني خطر كيفي سيل شد. به‌منظور تعيين خطر كيفي سيل از تلفيق دو عامل قدرت رودخانه و سطح اراضي سيل گير استفاده شد. اراضي سيل گير با دوره بازگشتهاي مختلف با روش آستانه شاخص رطوبت توپوگرافي مشخص شد.
يافته ها: نتايج اجراي اين روش نشان داد كه با افزايش دوره بازگشت سيل، اراضي سيل گير افزايش مي‌يابد و ميزان شاخص رطوبت توپوگرافي با افزايش دوره بازگشت سيل كاهش مي‌بايد. نتايج نقشه‌هاي خطر سيلاب با دوره بازگشتهاي مختلف نشان داد كه هرچه دوره بازگشت سيل بزرگ‌تر ميشود مناطق تحت تأثير خطر سيل در طبقات خطر به‌طور كلي افزايش پيدا مينمايد. اراضي كه در خطر سيل با دوره بازگشتهاي 2، 10، 25، 50 و 100 ساله قرار خواهند گرفت به ترتيب 2/2، 3، 4/2 و 9/8% در كل حوضه مي‌رسد. همچنين روستاهاي واز تنگه، وازعليا و نوجمه به ترتيب با 20/6، 16/4 و 13/1% اراضي تحت تأثير سيل به عنوان آسيب‌پذيرترين مناطق روستايي در حوضه آبخيز وازرود تعيين شدند.
نتيجه گيري: پيشبيني خطر سيل بستگي به ويژگيهاي حوزه آبريز و عوامل هيدرولوژيك و ژئومرفيك منطقه دارد. به طوري كه در حوزه هايي كه داراي آمار ناقص و كم ميباشند به عنوان يكي از ابزارهاي مديريت غيرسازه‌اي سيلاب و مكمل روش‌هاي سازه‌اي، نقش مهمي را در كنترل سيلاب و كاهش خسارات محتمل ايفا مي‌كند.
چكيده لاتين :
Introduction and Objective: Due to the lack of discharge stations and rainfall in the Vazroud
basin, it is not possible to have a relatively accurate hydrological behavior of the region.
Therefore, by addressing the geomorphic features, this problem can be overcome to reduce the
damage caused by floods in the future. In this study, in order to determine the flood risk of
flood-prone areas, two geomorphic factors including topographic wetness index and stream
power index were used.
Material and Methods: Due to the lack of sufficient data related to the discharge of Vazroud
watershed, the characteristics of historical flood risk were determined in this area. In the first
step, the SCS method was used to simulate the peak discharge. After determining the
quantitative characteristics of flood risk (peak discharge) in the next step, the qualitative risk of
flood was predicted. In order to determine the qualitative risk of floods, a combination of two
factors, the strength of the river and the level of floodplains, was used as the damage that could
be caused. The amount of flood-prone regions with different return periods was determined by
topographic moisture index threshold method.
Results: The results of this method showed that with increasing the flood return period, the
amount of flood-prone lands increases and the amount of topographic moisture index should
decrease with increasing the flood return period. The results of flood risk maps with different
return periods showed that as the flood return period becomes larger, the areas affected by flood
risk in the hazard classes generally increase. The results of total lands that will be at risk of
floods with return periods of 2, 10, 25, 50 and 100 years will reach 2.2, 3, 4.2 and 9.8% in the
whole basin, respectively. Also, Vaz Tangeh, Nojmeh and Vaz olia villages with 20.6, 16.4 and
13.1% of flood-affected lands were determined as the most vulnerable rural areas in Vazrood
watershed, respectively.
Conclusion: Flood risk prediction depends on the characteristics of the catchment and the
hydrological and geomorphic factors of the region. So that in areas that have incomplete and
low statistics as one of the non-structural flood management tools and complementary to
structural methods, it plays an important role in flood control and reduction of potential
damages.
