تقاطع ميان تجربۀ ديني و تجربۀ زيبايي‌شناختي

بررسي تقاطع ميان تجربۀ ديني و تجربۀ زيبايي‌شناختي، مي‌تواند نسبت ميان دين و هنر را بيش از پيش روشن كند. ميزان اشتراكات و شباهت‌ها مشخص مي‌كند كه آيا منشأ واحدي در كار است؟ آيا از  هردو مي‌توانيم نتيجۀ يكساني انتظار داشته باشيم؟ نوشتار پيش رو در گردآوري اطلاعات از روش كتابخانه‌اي و در استنتاج، از روش توصيفي تحليلي بهره برده است. زمينه‌هاي مشتركي همچون نهضت‌هاي فلسفي و ادبي در شكل‌گيري تجربۀ ديني و تجربۀ زيبايي‌شناختي نقش داشته‌اند. سوبژكتيويسم كانت بر هردو تأثير جدي داشته است و از حيث معرفت‌شناختي تشابهات بسيارنزديكي به هم دارند. پس از سوبژكتيويسم كانت و فروكاستن دين به تجربۀ ديني و زيبايي به تجربۀ زيبايي‌شناختي، بسياري احساس كردند كه رابطۀ ميان دين و هنر به‌كلي منقطع شده است و انديشه‌هاي دوران مدرن توانسته است اين ارتباط وثيقِ دوران كلاسيك را از بين ببرد؛ امّا بعد از مطالعۀ اشتراكات ميان تجربۀ ديني و تجربۀ زيبايي‌شناختي، مي‌توان احساس كرد به‌‌رغم پروژۀ كانتي در تفكيك دين و زيبايي، به‌قدري اين دو به هم نزديك هستند كه برخي تجربۀ زيبايي‌شناختي را ادامۀ تجربۀ ديني با واسطه‌هاي متفاوت مي‌دانند و بعد از كانت نيز، درهم‌تنيدگي زيبايي و دين از ميان نرفته است.