اعتبارسنجي روايت امام رضا(ع) در تفسير آيۀ 44 سورۀ اعراف (نقدي بر ديدگاه آلوسي)

روايات، پايۀ دوم معارف اسلامي و از جهت اعتبار هم­سنگ قرآن اند. با ‌وجود اين، پاره اي خصوصيات به‌ويژه براي روايات تفسيري چون ضعف سند، اسباب ترديد در صحت برخي از آن ها را فراهم آورده اند. يكي از اين روايات، روايتي از امام رضا(ع) است، مبني بر اينكه مراد از «مؤذن» در آيه 44 سوره اعراف(فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ أَنْ لَعْنَهُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ) امام علي(ع) است. آلوسي كه شماري روايت از امام رضا(ع) در تفسير خود آورده، اين روايت تفسيري كلامي را از طريق اهل سنت ناوارد و درنتيجه دور از صحت دانسته است. بررسي و تحليل گزارش هاي مرتبط نشان مي دهد، به رغم وجود زمينه براي ترديد در صحت برخي طرق اين حديث، طرق برتر نقل آن در مصادر شيعه چون طرق قمي و كليني از وصف صحت برخوردار بوده، مي تواند شواهدي براي تصحيح نقل آن در مصادر اهل سنت چون طرق حاكم حسكاني باشد. لذا ورود اين روايت رضوي از طرق مختلف در مصادر فريقين، در كنار برخورداري آن از انواع شواهد معنايي، چون نقش انحصاري براي انسان در محشر، موقعيت خاص اهل‌بيت(ع) در شريعت، به ويژه شخصيت، سابقه و رفتار امام علي(ع) دستمايه هاي كافي براي اثبات اعتبار و صحت كلي حديث است. يافته هاي پژوهش همچنين نشان مي دهد استبعاد آلوسي بيش از آن كه نتيجه تحقيق باشد ريشه در تعصبات مذهبي او دارد.