الگوي عوامل مؤثر در سير نگارش‌هاي علوم قرآن (قرن 6 تا 10) در قالب نظريه مبنايي

بررسي حاضر از رويكرد تفسيرگرايي فكري، علمي و اجتماعي به فهم و تحليل عوامل تأثيرگذار در سير تطورات نگارش‌هاي علوم قرآن مي‌پردازد. هشت كتاب علوم قرآن در قرن 6 تا10 با قيد تأثيرگذاري در دوره خود، محلّ بررسي در اين تحقيق بوده است. از روش اسنادي و تحليل تاريخي در انجام عمليات تحقيق، و براي تجزيه و تحليل اطلاعات و ارائه الگوي نهايي، از نظريه مبنايي (GT) استفاده شده است. يافته‌هاي به دست‌آمده شامل 18 مقوله در سير تطور بوده كه به تفكيك عوامل با ضريب تأثير بالا، متوسط و كم بيان شده است. همچنين الگوي نهاييِ عوامل مؤثر در تطور سير نگارش‌هاي علوم قرآن در قالب نظريه مبنايي ارائه‌شده و اجزاء آن عبارت‌اند از: عوامل علّي شامل شخصيت فردي نويسنده، تخصص علمي نويسنده، عوامل فرهنگي اجتماعي دوره نويسنده، همنشينان نويسنده و تأثيرپذيري وي از مصادر و نويسندگان قبل و تأثيرگذاري نويسنده بر مصادر و نويسندگان بعد، هويت و اصالت متن نگارشي ـ اعم از ساختار، كاركرد و محتواـ ؛ عوامل زمينه‌اي مثل شرايط زمان و مكان جغرافيايي، مهاجرت و مسافرت‌هاي متعدد نويسنده، جامعيت عناوين منبع، قدمت و شهرت نگارش و نويسنده؛ عوامل ميانجي مثل شخصيت اخلاقي نويسنده، عوامل سياسي و اقتصادي دوره وي، حريت و آزادانديشي يا تعصب نويسنده. در ضمن راهبردها و پيامدهاي حاصل نيز بيان شده است.