تبييني غير اميدبخش از معاد مبتني بر معادل‌انگاري رجاء با تصديق در آيۀ 7 سورۀ يونس

مفسران واژه «رجاء» در عبارت «لَا يَرْجُونَ لِقَاءَنَا» (يونس/ 7) را با احتمالات مختلفي چون: خوف، طمع، توقع و تصديق تبيين كرده‌اند. در اين ميان با اينكه «تصديق» از جمله مدلولاتي است كه به دليل دور بودنش از معناي موضوع‌له رجاء، تبيين سازوكار ارتباطي بين آن با رجاء ضروري مي‌نمايد، مفسران بدان نپرداخته‌اند و همين مسئله، جواز حمل آن بر آيه را با ابهام و چالش جدي مواجهه كرده است. مشكل ديگري كه به نحوي شامل اكثر خوانش‌هاي تفسيري پيش‌گفته از جمله «تصديق» مي‌شود، عدم توجه به رويكرد انگيزشي آيه در تبليغ آخرت‌گروي اميدمحور به جاي آخرت‌باوري استدلال‌محور است؛ نكته‌اي كه علي‌رغم دارا بودن مٶيداتي چون گزينش و چينش واژگاني آيه، در تفاسير مفغول مانده و مورد بي‌توجهي قرار گرفته است. يعني با مطالعه تفاسير، ذهن مخاطب معطوف به معادباوري و تبعات ناگوار معادگريزي به عنوان يك اصل اعتقادي مي‌شود؛ در حالي كه آيه سعي دارد پنجرۀ ديگري غير از آنچه معاد را به عنوان يك باور و اصل اعتقادي لازم‌الاطاعه مي‌نماياند، به روي مخاطب بگشايد و قواي ذهني او را نسبت به ظرفيت اميدبخش معاد تهييج و در يك كلام معادگرايي و نه معادباوري را ترويج نمايد. اين نوشتار با هدف تقرير و تحليل ديدگاه ناظر به معادل‌انگاري رجاء با تصديق و طرح اين ادعا كه اين آيۀ به خصوص، با موضوع محوري معاد در صدد ايجاد گرايش و نه بينش نسبت به حيات اخروي است، به سامان رسيده است.