نقدي بر پارادايم تحليل فضايي از منظر جغرافياي اقتصادي رابطه اي

جغرافياي اقتصادي در جهان، از آغاز تا كنون پارادايم هاي متفاوتي را وفق نياز زمان تجربه كرده است. يكي از پارادايم هايي كه به طورعميقي به ويژه در ايران مرسوم شده و تداوم دارد، پارادايم تحليل فضايي است كه در آن متغيرهاي موقعيت مكاني ، دسترسي و وفور منابع طبيعي ، از عوامل اصلي رشد اقتصادي نواحي تلقي مي شوند. هدف مقاله حاضر، نگاهي انتقادي به ديدگاه تحليل فضايي در جغرافياي اقتصادي از منظر جغرافياي اقتصادي رابطه اي است. در اين مقاله از منطق رئاليسم انتقادي استفاده شده است. بنا بر ماهيت تحقيق، اطلاعات مورد نياز به روش اسنادي جمع آوري شده است و دو نوع نمونه به عنوان مصداق معرفي شده و در آن ها داده هاي مورد نياز تحقيق جمع آوري شده است. يكي از اين نمونه ها، استان خوزستان و استان يزد به عنوان نواحي مختلف درسيستم سياسي نهادي واحد ، و ديگري ناحيه نوگالس آريزونا ، در ايالات متحده و نوگالس سونورا در كشور مكزيك به عنوان نواحي واحد در نظام هاي سياسي نهادي مختلف است. در تبيين داده هاي جمع آوري شده از تحليل گفتمان استفاده شده است. نتيجه نشان مي دهد كه موقعيت مكاني و ماهيت ذاتي نواحي و منابع طبيعي، تعيين كننده نقش اقتصادي نواحي نيست. زيرا ناحيه، بازيگر اقتصادي نيست و مجاورت جغرافيايي در هر شرايطي به توسعه اقتصادي منجر نمي شود. نمونه هاي خوزستان، يزد و نوگالس سونورا، حاكي از آن است كه به رغم ويژگي هاي اكولوژيكي مشابه، نتايج اقتصادي يكساني حاصل نمي شود زيرا توسعه اقتصادي محصول درهم تنيدگي غير تجاري محل، تكنولوژي و سازمان(تثليث مقدس) است. به همين دليل، نوگالس آريزونا كه از نظر اكولوژيكي، شرايطي مشابه نوگالس سونورا دارد، ولي به دليل وجود درهم تنيدگي هاي غير تجاري محل، تكنولوژي و سازمان، از توسعه اقتصادي به مراتب بالاتري برخوردار است.